Vermeer schilderde het huis van het beroemde Straatje eerst met een dichte deur
Publicatiedatum: 10 juli 2025 - 10:44
Johannes Vermeer schilderde het huis in zijn beroemde schilderij Het straatje (ca. 1658–1659) in eerste instantie met de deur dicht. Ook blijkt de vrouw die nu in de deuropening zit een gespiegelde kopie te zijn van de figuur die hij aanvankelijk in de opening van het steegje links van het huis plaatste. Deze nieuwe ontdekkingen komen bovenop al bekende wijzigingen die Vermeer doorvoerde, zoals de toevoeging van het rode luik rechts en de spelende kinderen op het stoepje. Dit is te lezen in het nieuwe boek Closer to Vermeer: New Research on the Painter and His Art dat verschijnt ter gelegenheid van zijn 350ste sterfjaar. Dit boek is het resultaat van een uitgebreid, multidisciplinair onderzoek naar Johannes Vermeer en zijn werkwijze dat is verricht voor, tijdens en na tentoonstelling Vermeer in het Rijksmuseum in 2023.
Door de deur letterlijk open te zetten maakt Vermeer de scène toegankelijk voor de kijker. Deze en de vele andere nieuwe ontdekkingen in het boek schetsen het beeld van een gedreven kunstenaar die voortdurend bezig is zijn schilderijen te perfectioneren.
Pieter Roelofs – hoofd beeldende kunst Rijksmuseum
Samenwerking
Het onderzoek is verricht door natuurwetenschappers, restauratoren en conservatoren van onder meer het Rijkmuseum, het Mauritshuis, The National Gallery of Art in Washington, The Frick Collection en The Metropolitan Museum in New York, de National Gallery in Londen en de Universiteit van Antwerpen.
Nieuwe inzichten
Eerder werd in ditzelfde onderzoek al ontdekt dat Vermeer op Het melkmeisje een kannenbord en een vuurmand had bedacht, maar die later toch overschilderde. Met behulp van de nieuwste onderzoekstechnieken weten we nu dat 30 van de 37 aan Vermeer toegeschreven schilderijen wijzigingen tonen, variërend van subtiele correcties tot radicale wijzigingen in compositie en betekenis. Dat levert nieuwe inzichten op in Vermeers werkwijze, materiaalgebruik en schildertechniek.
Nieuwe archiefstukken
Dankzij onderzoek van verschillende kunsthistorici zijn ook nieuwe bronnen en archiefstukken ontdekt, waardoor er meer bekend is geworden over Vermeers persoonlijke leven, zijn opdrachtgevers en de objecten die hij schilderde.
Een beknopt overzicht:
-
In Diana en haar nimfen (Mauritshuis, Den Haag) schilderde Vermeer aanvankelijk een versierde koker met pijlen, liggend op de rots links van de godin Diana. Deze pijlkoker vertoont opvallende overeenkomsten in ontwerp en kleurgebruik met de pijlkoker aan Cupido’s voeten in Brieflezend meisje bij het venster (Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden), dat Vermeer enkele jaren later maakte.
-
De brede rand van de zwarte hoed van de officier in De soldaat en het lachende meisje (The Frick Collection, New York) versierde Vermeer aanvankelijk met meerdere weelderige, kleurrijke veren.
-
Het opengeslagen boek, en zelfs de exacte pagina, in Allegorie van het katholieke geloof (The Metropolitan Museum of Art, New York) is nu geïdentificeerd als Het Leven van Hugo in de Generale Legende der Heyligen met het leven Iesu Christi ende Marie van Pedro de Ribadeneira en Heribert Rosweyde (derde editie, 1640).
-
Onderzoek naar Vermeers gebruik van blauwe en groene pigmenten toont aan dat de toepassing ervan in de loop van zijn carrière veranderde. Dit vormt aanleiding om de huidige chronologie van enkele van zijn werken te heroverwegen.
-
Een nieuw ontdekt document met Vermeers handtekening toont aan dat hij actief optrad als vertegenwoordiger van zijn schoonfamilie, de familie Thins-Bolnes, en hun landerijen in Oud-Beijerland beheerde.
-
Twee nieuw ontdekte documenten wijzen naar Maria de Knuijt, en niet naar haar man, als Vermeers belangrijkste mecenas die zijn werk actief ondersteunde.
Deze en nog veel meer nieuwe ontdekkingen en inzichten zijn gebundeld in het boek Closer to Vermeer: New Research on the Painter and His Art dat vanaf nu verkrijgbaar is.
Closer to Vermeer: New Research on the Painter and His Art
Rijksmuseum, Amsterdam/Hannibal Books, Veurne
ISBN 978 94 6494 199 9
Engelstalig, 432 pagina’s
Prijs: 69,50 Euro
