Rijksmuseum sluit historisch jaar af
Publicatiedatum: 14 december 2023 - 09:23
Het Rijksmuseum beleefde, mede dankzij de tentoonstelling Vermeer, een historisch jaar. Vermeer, die in het voorjaar ruim vier maanden te zien was, is de best bezochte tentoonstelling in de geschiedenis van het Rijksmuseum. Voor wie nog één keer van Vermeer wil genieten, lanceert het Rijksmuseum vandaag Vermeer, beleef de tentoonstelling thuis, een online 360° tour door de tentoonstelling. Bezoekers kunnen daarmee virtueel de expositie nogmaals bezoeken.
Wij danken alle bezoekers voor hun komst naar het Rijksmuseum, en naar alle musea in Nederland waar de collectie van het Rijksmuseum afgelopen jaar te zien was. Dankzij de vele samenwerkingen konden miljoenen mensen genieten en geïnspireerd worden door kunst, geschiedenis en creativiteit.
Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum
Bezoekers
In totaal bezochten dit jaar 2,7 miljoen mensen het Rijksmuseum. Zij waardeerden hun bezoek gemiddeld met een 8,5. Ruim één miljoen bezoekers kwam uit Nederland. Van de internationale bezoekers kwamen de meeste mensen uit de Verenigde Staten (12% van het totaal), gevolgd door Frankrijk en Duitsland (beide 7% van het totaal). 473.000 kinderen bezochten in 2023 het Rijksmuseum. Het online bezoek lag nog vele malen hoger: 8,2 miljoen mensen bezochten de website en via sociale media werden 77 miljoen mensen bereikt.
Vermeer
De tentoonstelling Vermeer kon op veel waardering rekenen bij het publiek en kreeg wereldwijd lovende kritieken. Het publiek beoordeelde de tentoonstelling met een 8,7. Dankzij extra verruiming van de openingstijden konden ruim 650.000 mensen de tentoonstelling bezoeken. Via de online special Dichter bij Johannes Vermeer met Stephen Fry en Joy Delima genoten wereldwijd nog eens bijna 900.000 mensen van het werk van Vermeer. En vanaf vandaag kan iedereen dus online nogmaals Vermeer virtueel bezoeken met de 360° tour.
De tentoonstelling Vermeer werd mede mogelijk gemaakt door Ammodo, Blockbusterfonds, Rijksmuseum Fonds, Rijksmuseum International Circle, Rijksmuseum Patronen en het ministerie van OCW. Dichter bij Johannes Vermeer is mogelijk gemaakt dankzij KPN. De 360° tour is mede mogelijk gemaakt dankzij Ammodo.
Verenigde Naties
De Rijksmuseumtentoonstelling Slavery. Ten True Stories of Dutch Colonial Slavery was begin dit jaar een maand lang te zien in de openbare entreehal van het hoofdkantoor van de Verenigde Naties in New York. Ook organiseerde het Rijksmuseum een programma over dit onderwerp bij de VN met sprekers uit de VS, het Caribisch gebied en Europa. De tentoonstelling reisde daarna naar onder meer Genève in Zwitserland en Sheffield in het Verenigd Koninkrijk, en zal ook in 2024 nog op meer plekken in de wereld te zien zijn. De presentatie is gebaseerd op de tentoonstelling Slavernij die in 2021 in het Rijksmuseum was te zien.
Match
De samenwerking met andere musea in Nederland werd dit jaar verder geïntensiveerd. Naast de bestaande samenwerking met zes regionale musea (M6) was er een nieuw initiatief: Match. In de zomer toonden twaalf musea in het hele land een topstuk uit de collectie van het Rijksmuseum. Dat topstuk werd gematcht met een werk uit hun eigen collectie. De helft van de deelnemende musea zag hierdoor een opvallende stijging van het aantal bezoekers. Match trok in totaal meer dan 140.000 bezoekers.
De vaandeldrager
Ook de komst van De vaandeldrager naar het Rijksmuseum was een historisch moment. Dit meesterwerk van Rembrandt uit 1636 werd vorig jaar aangekocht door de Nederlandse Staat met steun van de Vereniging Rembrandt, de VriendenLoterij en het Rijksmuseum Fonds. Op 14 juni werd het schilderij door honderden schoolkinderen feestelijk onthaald in de Eregalerij van het Rijksmuseum waar het nu permanent te zien is. Een jaar lang toerde het schilderij door Nederland en was het in elke provincie een maand lang te zien. In totaal bezochten meer dan 155.000 mensen De vaandeldrager on tour.
Overige tentoonstellingen
Met Missie Meesterwerk organiseerde het Rijksmuseum voor het eerst een ‘doe-tentoonstelling’ voor kinderen en werd de Philipsvleugel ingericht als één groot laboratorium waar (jonge) bezoekers zelf aan de slag konden met microscopen, UV-licht en röntgenscanners. In de zomer was het werk van de wereldberoemde Engelse landschapskunstenaar Richard Long te zien in de Rijksmuseumtuinen en in het najaar werden zo’n 90 topstukken uit de collectie van het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen getoond.
Grootste particuliere schenking
Het Rijksmuseum ontving in 2023 van een particulier de toezegging van een schenking van 12,5 miljoen euro, bedoeld voor de jaarlijkse beeldententoonstelling in de Rijksmuseumtuinen. Het betreft de grootste particuliere geldschenking voor het museum ooit. Dankzij deze schenking kan het Rijksmuseum de jaarlijkse beeldententoonstelling ook de komende tien jaar organiseren.
Vrouwen van het Rijksmuseum
Afgelopen jaar zijn de eerste resultaten van het initiatief Vrouwen van het Rijksmuseum zichtbaar geworden. Door een snelle groei van het gelijknamige fonds, mede dankzij de betrokkenheid van vele particulieren en een nieuw partnership met Chanel, konden meer onderzoekers worden aangetrokken. De focus lag dit jaar op onderzoek naar vrouwelijke schenkers en erflaters van het Rijksmuseum. Ter gelegenheid van het symposium Shattered Ceilings, was het Rijksmuseum Bulletin van maart 2023 voor het eerst geheel gewijd aan vrouwen. Het Rijksmuseum heeft ook meerdere kunstwerken verworven van vrouwelijke kunstenaars, waaronder een zelfportret in pastel van Thérèse Schwartze.
Vrouwen van het Rijksmuseum wordt mede mogelijk gemaakt door CHANEL, het Susi Zijderveld Fonds, het Familie Krouwels Fonds, het Machteld Vos & Willem Sijthoff Fonds, het Heleen Dura- van Oord Fonds, het Kind Courage Monique Maarsen Fonds, Het Familie Staal Fonds, het Karin van Leeuwen Fonds, het Dreesmann-Beerkens Fonds, Sofronie Foundation, het Linne & Marijn Pijnenborg Fonds, het Jolanda Degen Fonds en het ‘Vrouwen van het Rijksmuseum’ Fonds. De aankoop van het zelfportret van Thérèse Schwartze is mogelijk gemaakt dankzij het ‘Vrouwen van het Rijksmuseum’ Fonds.
Aanwinsten
Het Rijksmuseum verwierf, dankzij vele begunstigers, in totaal meer dan 5200 objecten. Zo werd een ensemble van vier bijzondere, verguld zilveren, zoutvaten van de Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma aangekocht. Deze waren kort daarvoor teruggegeven aan de erven van de Duits-Joodse verzamelaar Emma Budge, omdat ze vlak voor de oorlog gedwongen werden verkocht. Andere bijzondere aanwinsten zijn een zeventiende-eeuws goudrobijnglas van de Duitse uitvinder, alchemist en glasmaker Johann Kunckel en een schilderij en twee tekeningen van de Engelse kunstenaar Marlow Moss.
De aankoop van de Lutma zoutvaten is mogelijk gemaakt dankzij de VriendenLoterij, het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt en particuliere schenkers via het Rijksmuseumfonds. De aankoop van het goudrobijnglas is mogelijk gemaakt dankzij de VriendenLoterij, het Ambaum Haks Fonds/Rijksmuseum Fonds en een particuliere schenker. De aankoop van de werken van Marlow Moss is mogelijk gemaakt dankzij steun van Pon en via het Rijksmuseum Fonds: het Irma Theodora Fonds, het ‘Vrouwen van het Rijksmuseum’ Fonds en een particuliere schenker.
Duurzaamheid
In 2023 werden weer stappen gezet op weg naar verdere verduurzaming. Zo ging het Rijksmuseum dit jaar vrijwel geheel van het gas af. Alle cv-ketels in het hoofdgebouw werden vervangen door warmtepompen waardoor het Rijksmuseum nu 97% minder gas verbruikt dan in 2019. Daarnaast onderzoekt het Rijksmuseum hoe de klimaatcondities op zaal verruimd kunnen worden zodat het energieverbruik verder omlaag kan. Ook is gestart met het project GoGreen, waarin onderzoek wordt gedaan naar de meest milieuvriendelijke manieren van conservering en restauratie.
Toegankelijkheid
Tijdens de tentoonstelling Vermeer is gestart met het project Dichter bij Vermeer, waarbij levensgrote replica’s van de vier Vermeer-schilderijen van het Rijksmuseum reizen langs verpleeghuizen en seniorencomplexen. Mensen die niet in staat zijn naar het Rijksmuseum te komen kunnen zo toch genieten van Het Melkmeisje, het Straatje, de Liefdesbrief en Brieflezende vrouw in het blauw. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door founder Philips, de Elisabeth Art Foundation/Rijksmuseum Fonds en Pon. Dankzij het Bartiméus Fonds lanceerde het Rijksmuseum in 2023 een nieuw navigatiesysteem voor mensen met een visuele beperking. Deze navigatie is ontwikkeld in de eZwayZ-app, waarmee iedereen zelfstandig, veilig en moeiteloos door gebouwen kan navigeren.
Vooruitblik
2024 start met de grote overzichtstentoonstelling van Frans Hals. Kijk hier voor het jaaroverzicht.
Onmisbare steun
Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het mag ontvangen. Subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden zijn en blijven essentieel voor het Rijksmuseum.
