Fiona Tan presenteert Monomania in het Rijksmuseum
Hedendaagse kunstenaar Fiona Tan eerste gastconservator zomertentoonstelling Rijksmuseum
Publicatiedatum: 30 april 2025 - 10:55
Voor het eerst in de geschiedenis geeft het Rijksmuseum een hedendaagse kunstenaar carte blanche voor een zoektocht door de eindeloze collecties van het museum met als resultaat een grote tentoonstelling. Fiona Tan: Monomania is een indringende tentoonstelling waarin Tan een reis door de geest maakt. Uitgangspunt hiervoor is haar fascinatie voor de verbeelding van de psychiatrie in de 19de eeuw. Te zien zijn onder meer prenten van Francisco Goya tot Edvard Munch, schilderijen van Raden Saleh, Japanse maskers en doopjurken uit de collectie van het Rijksmuseum. De tentoonstelling eindigt met de première van Janine’s Room (2025), een ruimtelijke video-installatie, gemaakt door Fiona Tan in opdracht van het Rijksmuseum.
Monomania is van 4 juli t/m 14 september 2025 te zien in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum en wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en het Vrouwen van het Rijksmuseum Fonds.
Al jaren ben ik gefascineerd door de psyche en de verbeelding daarvan. In hoeverre is het mogelijk om aan de buitenkant van een persoon te zien wat er van binnen gebeurt? Door de bril van mijn onderzoek naar het ontstaan van de psychiatrie, ben ik in de collecties van het Rijksmuseum gedoken, wat heeft geresulteerd in een nieuw werk.
Fiona Tan
Met Monomania creëert Fiona Tan een gelaagde, bijna filmische tentoonstelling met bijzondere stukken uit de collectie die soms al generaties niet getoond zijn. Tans associatieve reis confronteert je met vragen over de psyche, en de dunne lijn tussen herkenning en vervreemding.
Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum
Nieuw werk
Janine’s Room (2025) is een nieuw werk dat Fiona Tan speciaal voor deze tentoonstelling heeft gemaakt. In deze grote, ruimtelijke video-installatie bekruipt de kijker langzaam het gevoel dat niet alles is wat het lijkt en raken realiteit en verbeelding steeds meer met elkaar verweven. Het werk vormt het sluitstuk van de tentoonstelling.
Les Monomanes
Fiona Tan heeft het schilderij Portret van een kleptomaan (c. 1822) van de Franse kunstenaar Théodore Géricault (Museum voor Schone Kunsten in Gent) als vertrekpunt genomen voor een zoektocht naar het verhaal van de ontwikkeling van de psychiatrie aan het begin van de 19de eeuw. Het doek maakt deel uit van Les Monomanes, een serie van tien schilderijen, portretten van mensen waarvan men dacht dat ze een obsessieve fixatie hadden, waarvan er slechts vijf bewaard zijn gebleven. Géricault en andere kunstenaars in die periode waren gefascineerd door de extremen van de psyche. Zij onderzochten, net als de medici in die tijd, of gemoedstoestanden af te lezen zijn aan het gezicht.
Reis door de collectie
Bij haar zoektocht in de collectie van het Rijksmuseum liet Fiona Tan zich leiden door vragen zoals: Wat werd onder monomanie verstaan? Hoe keek men toen naar personen die met mentale problemen kampen? En, vooral, hoe werden die verbeeld? Tan concentreerde zich in haar zoektocht op objecten uit de 19de eeuw en beperkte zich niet tot een genre of type kunstwerk. Dit heeft geleid tot een zorgvuldige selectie van ruim 250 verrassende combinaties van schilderkunst, toegepaste kunst en alledaagse objecten.
Fiona Tan
Fiona Tan (1966) is een visueel kunstenaar en filmmaker. Ze is vooral bekend van haar research based video- en filmwerken waar een fascinatie in besloten ligt voor de veranderlijkheid van identiteit en de bedrieglijke aard van representatie. Haar werk is opgenomen in vele internationale publieke collecties zoals in de Tate Modern (Londen), het Guggenheim Museum (New York), de Neue National Galerie (Berlijn), het Museum of Contemporary Art (Chicago), New Museum (New York), Philadelphia Museum of Art, Museum MAXXI (Rome), Kunsthistorisches Museum (Wenen), Centre Pompidou (Parijs), Pinakothek der Moderne (München) en in Nederland in het Stedelijk Museum (Amsterdam) en Museum De Pont (Tilburg). Solotentoonstellingen waren te zien in onder andere Oostenrijk, Duitsland, Noorwegen, Italië, Japan, Nederland en de Verenigde Staten. Ook representeerde ze Nederland op de Biënnale van Venetië in 2009. De Nederlandse kunstenaar Tan woont sinds 1998 in Amsterdam en is geboren in Indonesië en opgegroeid in Australië.
Vormgeving
De tentoonstelling is vormgegeven door Wilmotte & Associés, Parijs, in nauwe samenwerking met de kunstenaar. Irma Boom Office is verantwoordelijk voor de grafische vormgeving van de tentoonstellingsgids en het boek.
Boek
De tentoonstelling wordt begeleid door een rijk geïllustreerde publicatie met een diepgaand essay van de kunstenaar en met bijdragen van Douwe Draaisma, psycholoog, en Mayken Jonkman, conservator 19de-eeuwse schilderijen van het Rijksmuseum.
Downloads
Fiona Tan, Self-portrait with mask, 2025, courtesy the artist and Frith Street Gallery, London.
Théodore Géricault, Portret van een kleptomaan, ca. 1820–1824, Gent, Museum voor Schone Kunsten, inv. no. 1908-F; schenking De Vrienden van het Museum Gent 1908.
Odilon Redon (eigenhandig gesigneerd), Ophélie, la cape bleue sur les eaux (Ophelia, de blauwe nonnenkap in het water), 1900 - 1905, Rijksmuseum, Inv.no. SK-A-4840.
Edvard Munch (eigenhandig gesigneerd), Staand naakt met rood haar, 1902, Rijksmuseum. inv.no. RP-P-1953 -888.
Anoniem, Portretmedaillon van goud, c. 1870 - c. 1900, Rijksmuseum, BK-1977-70. Rijksmuseum, Inv. no. RP-F-F25027.
Anoniem, Gedekte tafel met schemerlamp, c. 1907 - c. 1935 (detail), Reproductie 2025, Rijksmuseum Inv.no. RP-F-2014-7-1-55.
Kat, A. de, Merklap van katoen waarop met rode zijde A.DE.KAT.MDK.HAV.SDK.EDK.ZDK./ ICK MK/ ANNO 1857 en een aantal voorstellingen zijn geborduurd, 1857, Rijksmuseum, Inv.no. BK-1980-63.
