Model of a Lifting Screw

Vlissingen & Dudok van Heel, Koninklijke Fabriek P. van, 1853

Model van een schroefkoker tussen achtersteven en roersteven, met een deel van de kiel. Het schroeflichttoestel bestaat uit een los metalen frame met een gewone tweebladige schroef, dat in de koker op en neer gehesen kan worden aan een touw, dat loopt over een schijf boven in de schroefkoker en een schijf in het schroefraam. Hiervoor moet eerst de schroefas teruggetrokken worden. Het schroefraam beweegt over verticale rails tegen de achtersteven en de schroefsteven, die zijn voorzien van tanden; hierin vallen pallen van het schroefraam die het terugglijden voorkomen. De pallen kunnen door aan twee touwen te trekken worden teruggehouden, zodat het schroefraam kan zakken. Klemstangen tegen schroef- en achtersteven kunnen de beweging van het schroefraam blokkeren. De mik die het draaien van de schroef bij het hijsen belet, ontbreekt. Schaal 1:10 (afgeleid).

  • Artwork typedemonstration model
  • Object numberNG-MC-561
  • Dimensionspackaging capsule: height 96 cm x width 63.5 cm x depth 28 cm, model: height 92.5 cm x width 60 cm x depth 21 cm
  • Physical characteristicswood, brass, iron and rope

Koninklijke Fabriek P. van Vlissingen & Dudok van Heel

Model of a Lifting Screw

Amsterdam, Amsterdam, 1853

Inscriptions

  • label, on the frame:561 former inventory label

Provenance

...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Object number: NG-MC-561

Entry

Wooden model of the well of a lifting screw between sternpost and rudder post, with part of the keel.

In the well, a common two-blade propeller is hung in a metal frame, which can be lifted with a rope running over a sheave in the frame and one at the top of the well of the screw. The propeller shaft must be pulled back to disengage the screw. The ascent is controlled by vertical rails against sternpost and rudder post with teeth for the ratchets of the screw frame, which prevent the frame from falling back; by pulling two other ropes the ratchets can be released, thus lowering the screw. Against the rails a locking mechanism is fitted to keep the frame in either position. The prop that prevents the screw from turning when it is lifted, is missing.

This model, an improvement of the design of the lifting screw for Medusa, was offered to the Dutch Navy by the Koninklijke Fabriek P. van Vlissingen & Dudok van Heel in 1856.1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 561. The 19-gun sloop of war Medusa, 50.44 metres long, was built in Amsterdam from 1852 to 1854 by August Elize Tromp (1801-1871). It was also classed as a 26-gun sloop of war with auxiliary steam propulsion. Medusa became famous because of its part in the actions in the Strait of Shimonoseki, Japan, in 1863 and 1864. The ship was decommissioned in the Dutch East Indies in 1866.2A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 85.

Scale (derived) 1:10.

Literature

H. Labrousse, ‘Over de schroefkokers en beantwoording van vragen daaromtrent gedaan’, Verhandelingen en berigten betrekkelijk het zeewezen (1850), pp. 670; H. Kemper, Handleiding tot de kennis van het stoomwezen bij de Marine, s.l. 1853, pp. 124 ff.; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 561; J. Bourne, A Treatise on the Steam-Engine in its Various Applications to Mines, Mills, Steam Navigation, Railways, and Agriculture, London 1861 (5th ed.), pp. 388 ff.; A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 85; A.A. Lemmers, Techniek op schaal. Modellen en het technologiebeleid van de Marine 1725-1885, Amsterdam 1996, pp. 261, 263; A.J. Hoving, ‘Screw Propulsion’, Model Shipwright 80 (1992), pp. 58-62; J.M. Dirkzwager, ‘De Nederlandse marine als pionier in de technische ontwikkeling. Schroefvoortstuwing in het tweede en derde kwart van de negentiende eeuw’, Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 12 (1993), no. 1, pp. 13-26, pp. 29-31; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 196-99; J. Holtrop et al., ‘Schroefvoortstuwing. Een 19e eeuwse technische uitdaging’, Scheepshistorie 17 (2014), pp. 48-71

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'Koninklijke Fabriek P. van Vlissingen & Dudok van Heel, Model of a Lifting Screw, Amsterdam, 1853', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053814

(accessed 10 December 2025 11:52:33).

Footnotes

  • 1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 561.
  • 2A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 85.