Een breekbaar verleden

PORSELEIN UIT MEISSEN

Misschien heb je het wel in de kast, porselein. Een kop en schotel, een bord, misschien een theepot. Tot het begin van de 18de eeuw kon dit alleen in Azië worden gemaakt. Hier kwam in 1709 verandering met de opening van de eerste porseleinfabriek in Europa. Deze stond in Meissen, vlakbij Dresden. Porselein werd één van de belangrijkste vernieuwingen in de Europese kunstnijverheid. Zowel technisch als artistiek was de fabriek in Meissen heel belangrijk. Objecten die hier zijn gemaakt, hebben nu nog steeds invloed op ons beeld van Europees porselein.

COLLECTIE OPPENHEIMER

Het rijk versierde porselein vertelt nog een verhaal. Dat van Margarethe en Franz Oppenheimer. Zij woonden aan het begin van de 20ste eeuw in Berlijn en waren onderdeel van een kring van, veelal Joodse, kunstverzamelaars. Rond 1902 begonnen zij met de aanleg van hun belangrijke collectie Meissenporselein.

In 1937 vluchtten zij naar Wenen door toenemende anti-Joodse maatregelen. Een deel van hun dierbare collectie Meissenporselein namen ze mee. Eén dag voor de annexatie van Oostenrijk in 1938 vluchtten zij opnieuw om aan vervolging door het naziregime te ontkomen. Via Boedapest gingen zij naar Stockholm, en uiteindelijk naar New York waar ze zich in 1941 vestigden.

Het echtpaar Oppenheimer had een groot deel van hun bezittingen achtergelaten of gedwongen verkocht in Berlijn en Wenen. Rond 1937 verkochten zij een deel van hun porseleincollectie aan de verzamelaar Fritz Mannheimer. Via hem kwam het uiteindelijk in het Rijksmuseum terecht. In 2019 is de collectie Meissenporselein gerestitueerd aan de familie. 82 jaar na de gedwongen verkoop.

AANKOOP

De collectie is in 2021 geveild in New York. Daar hebben wij een gedeelte kunnen aankopen om het verhaal van het porselein en de familie te kunnen blijven vertellen. Deze aankoop was niet mogelijk geweest zonder de steun van Vereniging Rembrandt het Mondriaan Fonds, Nationaal Aankoopfonds Ministerie van OCW en VriendenLoterij en een particuliere schenker aan het Rijkmuseum fonds.