Hoe geschiedenis in ons leeft

In het Rijksmuseum vinden op 4 mei verschillende publieksprogramma's plaats van Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet (OJH). Deze programma's gaan in op de Joodse-Amsterdamse geschiedenis en vertellen over het leven van Joodse-Amsterdammers die verbonden zijn aan het Rijksmuseum. De programma's zijn gratis te bezoeken met een ticket.

Special 'Atlas van het Museumplein' met Bianca Stigter

4 mei 2025
Auditorium
14-15 uur
300 plekken beschikbaar

Het Museumplein, toen het IJsclubterrein, vormde het hart van de Duitse bezetting in Amsterdam. Veel Duitse instanties, militair en civiel, namen in 1940 hun intrek in de villa’s aan het plein, van de Ortskommandantur tot Kameradschaftshaus Erika. Ondertussen bezocht de bezetter ook graag het Concertgebouw en het Rijksmuseum. Het hoofdkwartier van de NSB in Amsterdam bevond zich vlakbij in De Lairessestraat. Etty Hillesum woonde ook aan het plein. In 1944 werd het terrein afgezet met prikkeldraad en veranderde in een Stützpunkt voor de verdediging van de stad. Bianca Stigter, auteur van het boek Atlas van een bezette stad. Amsterdam 1940-1945 (2019) geeft tijdens dit programma een indruk van het plein en de straten er omheen in oorlogstijd.

OJH Max van Dam

4 mei 2025
Theater Teekenschool
15-16 uur
Laatste plekken beschikbaar

Max van Dam volgde voor de oorlog zijn opleiding tot tekenleraar in dit gebouw. Hij won in 1938 de Prix de Rome. Zijn werk krijgt erkenning juist op het moment dat hij zich, vanwege toenemend antisemitisme en het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zo onzichtbaar mogelijk moest maken. Na een periode van onderduik en vlucht kwam Van Dam terecht in vernietigingskamp Sobibor. Daar wist hij bijna een half jaar als gevangene te overleven door schilderijen te maken voor SS’ers. In 1943 werd hij in Sobibor vermoord. Kunsthistorica Frederieke Jeletich-Visser, die een boek over Max schreef, vertelt.

Vrouwen van het verzet: de zoektocht naar vergeten geschiedenissen

4 mei 2025
Auditorium
16-17 uur
300 plekken beschikbaar

Sprekers

• Agnes Cremers en Mark Bergsma (Van Gisteren)
• Marion Anker (conservator en voorzitter van onderzoeksproject Vrouwen van het Rijksmuseum)

Welke rol speelden vrouwen in het verzet? Wie kreeg erkenning en wie niet? Historici Agnes Cremers en Mark Bergsma reconstrueerden voor hun onlangs verschenen boek Verzetsvrouwen de levens van tien vrouwen die tegen de nazi's in verzet kwamen. Hun onderzoek is een ode aan de vele vergeten vrouwen uit de illegaliteit en doorbreekt het beeld dat verzet in de Tweede Wereldoorlog voornamelijk door mannen werd gedaan. Op 4 mei gaan ze met conservator Marion Anker, verbonden aan onderzoeksproject Vrouwen van het Rijksmuseum, naar aanleiding van hun boek in gesprek over het terugvinden van vergeten verhalen, onderzoek naar de rol van vrouwen in de geschiedenis en de zoektocht naar nieuwe narratieven.

OJH Sara's Mysteries (volgeboekt)

4 mei 2025
Theater Teekenschool
11-12 uur

Tijdens een live podcastopname in samenwerking met Sara de Monchy van de Zapp-podcast Sara’s Mysteries lost Sara samen met een kind een mysterie op over een oorlogsverhaal in de familie. Daarbij worden ze geholpen door Shula Tas, die een boek schreef over stoppen met zingen, en zo in de geschiedenis van haar familie terechtkwam. Want wat als er niet meer wordt gezongen in een muzikale familie? Hoe vraag je je familie naar oorlogsverhalen en verdrietige herinneringen? En hoe kan je die verhalen zelf weer door vertellen? Dit programma is een bijzondere editie van Open Joodse Huizen, geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar.

In verband met de beperkte capaciteit van de Teekenschool verzoeken we alle bezoekers vriendelijk om dit programma met maximaal 1 volwassen begeleider per kind of familie te bezoeken.

OJH Aat Breur (volgeboekt)

4 mei 2025
Theater Teekenschool
13-14 uur
25 plekken beschikbaar

In de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog sprak kunstenares en verzetsvrouw Aat Breur met geen woord over haar ervaringen tijdens de oorlog. Pas in 1980 toonde ze de tekeningen die ze maakte in kamp Ravensbrück, en vertelde ze over haar verzetswerk. Vanaf het begin van de oorlog was ze zeer actief: ze vervalste onder andere persoonsbewijzen en nam samen met haar man Krijn joodse onderduikers in huis. In 1942 werden ze verraden en gearresteerd. Aat werd gedeporteerd naar Ravensbrück, waar ze als Nacht und Nebel-gevangene onder een zwaar regime werd geplaatst. In de Teekenschool van het Rijksmuseum vertellen historici Agnes Cremers en Mark Bergsma samen met journaliste Yvonne Scholten, die ook bevriend met Aat was, haar verhaal.

Vier 80 jaar vrijheid met een bijzondere Vrijheidsmaaltijd (volgeboekt)

5 mei 2025
Rijksmuseumtuinen
12-13.30 uur

Op maandag 5 mei 2025 vieren we 80 jaar vrijheid. Het Rijksmuseum en Bevrijdingsdans festival organiseren die middag samen een gratis, feestelijke Vrijheidsmaaltijd in de Rijksmuseumtuinen.

Er worden 80 maaltijden geserveerd om dit bijzondere jubileum te markeren. Genodigden en spontane gasten ontmoeten elkaar en gaan tijdens de maaltijd in gesprek over vrijheid en onvrijheid. Moderatoren van Amnesty International leiden met hun Human Rights Talks de gesprekken aan tafel. Laat je daarnaast verrassen door een betoverend optreden van Tango Argentino Amsterdam. Het dansduo Arjan en Marianne brengt met twee tango’s de passie en speelsheid van deze dans tot leven.

Programma

• 11.45 uur - Inloop
  
• 12 uur - Vrijheidsmaaltijd
  
• 13.30 uur - Einde
  

Met dank aan

Dit project wordt ondersteund door het VSBfonds. Dit fonds ondersteunt initiatieven van en voor iedereen die actief wil meedoen aan de samenleving. Dat doet het fonds in de vorm van donaties, praktische kennis en netwerken. Het fonds wil bijdragen aan de zelfredzaamheid en samenredzaamheid in ons land. Door sociale en culturele projecten te steunen en door studiebeurzen te verstrekken. Zodat iedereen zijn of haar plek krijgt in onze diverse samenleving en kan groeien, leren en leven met én dankzij elkaar. Vandaar het motto van het fonds: ‘Iedereen doet mee’.