Rijksmuseum koopt beeld neushoorn Clara op TEFAF
Publicatiedatum: 14 maart 2025 - 07:00
Ze was een absolute superster in de 18de eeuw, neushoorn Clara. Vreemd, groot, ontzagwekkend en vooral totaal anders dan alle andere bekende dieren. Zeventien jaar lang trok ze met haar Nederlandse eigenaar door Europa, langs hoven, markten, kermissen en carnavals. Van Wenen tot Parijs en van Napels tot Kopenhagen, liepen vorsten, boeren, burgers en kunstenaars uit om het dier te bewonderen en vast te leggen.
Vandaag voegt het Rijksmuseum een zeldzaam, ruim 50 centimeter groot terracotta beeld van Clara uit de 18de eeuw toe aan de collectie. Het werk van exceptionele kwaliteit wordt toegeschreven aan de Nederlandse wetenschapper en kunstenaar Petrus Camper (Leiden, 1722 - Den Haag, 1789) en geeft de neushoorn zeer natuurgetrouw weer. Tot nu toe had het Rijksmuseum alleen tekeningen van Clara in de collectie. Het beeld kon op TEFAF worden gekocht dankzij het Johan Huizinga Fonds via het Rijksmuseum Fonds en een particuliere begunstiger.
Met dit indrukwekkende beeld van Clara kunnen we haar unieke levensverhaal blijvend in het museum vertellen. Clara ontroert, is levensecht en lijkt zo weg te kunnen lopen.
Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum
Beroemd
Clara is niet de eerste neushoorn in Europa, ze groeit wel uit tot de beroemdste. Ver weg van haar geboortegrond in India, kwam Clara in 1741 aan in Amsterdam. Haar eigenaar Douwe Mout van der Meer toont haar al snel aan iedereen die hier maar voor wil betalen. Ze reizen zo'n zeventien jaar lang in een speciaal voor haar gemaakte kar kriskras door Europa. Clara was gedurende die tijd afhankelijk van mensen en kon vrijwel nooit natuurlijk gedrag vertonen. In 1758 overlijdt zij in Londen.
Sensatie
Clara werd betast, bespot, bewonderd en bestudeerd. De sensatie en interesse die Clara teweegbracht, kwamen doordat niemand ooit eerder een neushoorn in levenden lijve had kunnen aanschouwen. Een prent uit 1515 gemaakt door de gerenommeerde kunstenaar Albrecht Dürer was destijds het enige waar mensen van een neushoorn van kenden. Maar die neushoorn klopt niet echt. Die had bijvoorbeeld een extra hoorn op de rug.
Kennis
Dit veranderde met de komst van Clara. Zij zorgde ervoor dat er meer kennis over de neushoorn ontstond en een correcter beeld. Geleerden bestudeerden haar nauwkeurig van kop tot staart en kunstenaars raakten gefascineerd door elke plooi. Er zijn opmerkelijk veel afbeeldingen van haar gemaakt, in allerlei materialen en allerlei vormen. Het nu door het Rijksmuseum gekochte terracotta beeld behoort tot de mooiste beelden die van Clara zijn gemaakt.
Tentoonstelling en boek
In 2022 organiseerde het Rijksmuseum een tentoonstelling over Clara en de invloed die haar komst had op de kunst en wetenschap. Daarbij verscheen de publicatie Clara de Neushoorn. De tentoonstelling en het boek werden destijds mede mogelijk gemaakt door twee particuliere schenkers via het Rijksmuseum Fonds.
Beeld
Clara, Petrus Camper, 1742-1745. Aankoop met steun van het Johan Huizinga Fonds/Rijksmuseum Fonds en een particuliere begunstiger
Clara, Petrus Camper, 1742-1745. Aankoop met steun van het Johan Huizinga Fonds/Rijksmuseum Fonds en een particuliere begunstiger
Clara, Petrus Camper, 1742-1745. Aankoop met steun van het Johan Huizinga Fonds/Rijksmuseum Fonds en een particuliere begunstiger