Vlaggenboeken en vlagidentificatie
Kennisverwerving over vlaggen uit de 17de tot en met de 19de-eeuw
Het gebruik van vlaggen was in de (vroeg-)moderne tijd veel minder aan regels gebonden dan tegenwoordig. Op schilderijen zien we dat naast herkenbare natievlaggen (en variaties daarop) uiteenlopende vlaggen gebruikt werden als nadere duiding van de herkomst of functie van een schip. Ook werden met ‘het dundoek’ berichten afgegeven, waarvan de betekenis vaak verloren is gegaan.
Over het project
Het Rijksmuseum bezit niet alleen een bijzondere collectie laat 16de – 19de-eeuwse vlaggen, ook werd in 2018 en 2020 een tweetal manuscript-vlaggenboeken verworven, daterende uit 1669/1670 en 1834-1840 (1852). Deze zeldzame vlaggenboeken geven een goed inzicht in de vlaggen die in deze perioden (vooral op zee) gevoerd werden. Ook helpen deze bij de identificatie van schepen op de maritieme schilderijen in de Rijkscollectie. Niet alleen wat geografische herkomst betreft, maar ook bij de identificatie van de rol of functie die een schip had en hoe dit met andere schepen communiceerde.
In 2021 zal het Rijksmuseum een lijvige en rijk-geïllustreerde facsimile van het 19de eeuwse vlaggenboek met verklarende hoofdstukken publiceren.
Doel van het project
Het gedétailleerd beschrijven, onderzoeken (pigmenten, papier, watermerken) en interpreteren van de in de beide manuscripten afgebeelde vlaggen en het bouwen van een vlaggencompendium ten behoeve van de identificatie van vlaggen op (maritieme) schilderijen, tekeningen, prenten etc. De publicatie beoogt niet alleen de artistiek hoogwaardige vlaggentekeningen te presenteren, ook biedt het een compendium voor de 19de eeuw vlaggenstudie en vormt het een reflectie van het opkomende nationalisme en kolonialisme. Het bevat een catalogus van alle afgebeelde vlaggen, standaards en wimpels en vormt de weerslag van onderzoek naar de herkomst van het manuscript, het vlaggebruik, de rol van vlaggen ten tijde van het kolonialisme en de specifieke maritieme aspecten.
Gerelateerde publicaties
- K.Z. Steenbergen, Vlaggen van alle natiën, opgedragen aan zijne Koninklijke Hoogheid Prins Hendrik der Nederlanden, Amsterdam 1862
- J. ter Brugge, The Rijksmuseum Bulletin 70 (2020), no. 3, pp. 280-281
Gerelateerde evenementen
Dagsymposium ter gelegenheid van het verschijnen van de facsimile van het 19de eeuwse Vlaggenboek, november 2021.
Medewerkers
Jeroen ter Brugge
j.ter.brugge@rijksmuseum.nl
Conservator maritieme collecties
Jolanda van Iperen
J.van.Iperen@rijksmuseum.nl
Onderzoeker/analist pigmenten
Dominika Wojciechowska
Voormalig onderzoeker/restaurator papier
Partners en sponsoren
Aankopen mogelijk gemaakt door het Johan Huizinga Fonds/ Rijksmuseum Fonds en The Flag Heritage Foundation, Danvers (Massachusetts), Verenigde Staten van Amerika. Dit project wordt mogelijk gemaakt door het Van Liemt-Gratama Fonds/ Rijksmuseum Fonds; in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Vlaggenkunde, het Nederlands Instituut voor Militaire Historie en The Flag Heritage Foundation.