De flexibele schelp

Over het project

Parelmoer is iriserend, niet-poreus, licht van gewicht en chemisch inert. Het materiaal is uitzonderlijk goed bewerkbaar, flexibel. In de vroegmoderne periode was de combinatie van eigenschappen zeldzaam in één enkel materiaal en onmogelijk na te maken. Europese ambachtslieden hadden directe toegang tot parelmoer via de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Ze maakten gebruik van de eigenschappen van de schelp om dynamische kunstwerken te vervaardigen en pasten parelmoer toe in een breed scala van objecten: van gesneden mythologische scènes tot stillevens en van inlegwerk op panelen tot gegraveerde snuifdozen. Deze materiaalgerichte studie van objecten in de collectie van het Rijksmuseum legt een verband tussen de Europese winning van onbewerkte grondstoffen, experimentele ambachtelijke methoden en de ontwikkeling van materiële kennis in de mondiale Nederlandse wereld.

Doel van het project

Dit project onderzoekt kunstwerken van de beroemde 17e-eeuwse parelmoersnijders Cornelis Bellekin en Dirck van Rijswijck, naast ongesigneerde objecten en archiefbronnen. Het geeft deze weinig bestudeerde werken een context binnen de huidige wetenschappelijke kennis over de wereldwijde circulatie van materialen, en binnen de snijvlakken van kunstnijverheid en bredere netwerken van intellectueel discours. Door parelmoer te positioneren als een gecommercialiseerde grondstof, een onderzoeksobject en een artistiek medium, wil dit onderzoek een genuanceerder begrip ontwikkelen van de betekenis van grondstoffen voor de vroegmoderne Europese kunstnijverheid.

Gerelateerde publicaties

• Brittany Luberda, Sophie Tunney, Sarah R. Cohen. ‘Raw Movement: Material Circulation in the Colonial Eighteenth Century.’ Studies in Eighteenth-Century Culture 52 (2023): 383-419.
• ‘Manipulating Mother-of-Pearl: an Eighteenth-Century Coque de Perle Bracelet,’ The Magazine of the Decorative Arts Trust (Winter 2022-23).

Partners en Sponsors

Mellon Foundation