Model of a submarine

Model of a Submarine

NG-MC-1156

Koperen model van een duikboot op een houten standaard, met een apart houten doosje met gereedschap. Druppelvormige romp met platte rand eromheen, waarop een zeereling. De bovenkoepel heeft een aantal lichten, een cockpit en een waterdicht mangat; binnen is een compartiment voor de mechanieken en de bestuurders; dit compartiment kan eruit getild worden, zodat de duiktank eronder zichtbaar wordt. De voortstuwing geschiedt met de hand: met een zwengel, raderwerk en een vliegwiel aan weerszijden worden centrifugaalpompen aangedreven, die het water door straalpijpen naar achteren stuwen. De duiktank wordt door middel van een groot ventiel in het midden gevuld, terwijl de lucht door twee ventielen naar het boven-compartiment gevoerd wordt; zij doen tegelijkertijd dienst als overloop. In de duiktank liggen vier losse drijftanks en voorin loden ballast. De duiktank wordt geleegd met twee pompen, die met dezelfde zwengels als voor de voortstuwing worden aangedreven; door de lucht uit het bovencompartiment terug te pompen wordt het water door dezelfde opening naar buiten gewerkt als waardoor het werd toegelaten. De kiel, die verzwaard is met loden ballast, kan afgestoten worden: het vaartuig drijft dan naar de oppervlakte en de kiel wordt door middel van twee lieren weer opgehesen. Groot rechthoekig roer, dat van binnenuit met een horizontaal stuurwiel wordt bediend. De onafhankelijk aangedreven centrifugaalpompen bieden een extra besturingsmogelijkheid. Verticale besturing gebeurt door het verschuiven van verrijdbare gewichten binnenin, die langs de kant met wielen op rails lopen en door middel van lieren en touwen worden bewogen. Een klein kompas is aangebracht voor de navigatie. Een vierarmige dreg is onder aan de boeg gehangen. Schaal 1:10.

• A.J. Hoving, 'De Marinemodellenkamer (4): Lipkens' Duikboot', De modelbouwer (1992) sept./okt. nr.8, p. 507-508.
• James B. Sweeney, A Pictorial History of Oceanographgic Submersibles, New York 1970.
• A. Korthals Altes, 'De roemruchte daden van Lord Donderton (2) : Desgevorderd vergaan met de bevelhebber', NRC Handelsblad (1976) dinsdag 5 oktober, p. 10.
• Object van de maand (2), Jeroen van der Vliet, Historiek, 14 februari 2012 - http://historiek.net/overige/5875-kopje-onder-met-de-duikboot-van-lipkens-2-
• Harm Stevens, 'Zee op zakformaat', Rijksmuseum Kunstkrant 25 (1999) mei-juni nr. 3, p.10-13.
• Maurice Delpeuch, La navigation sous-marine à travers les siècles, Paris, no date (1902).

• designer: Antoine Lipkens, Voorburg
• designer: Olke Uhlenbeck, Netherlands
• model maker: anoniem, Netherlands

1835 - 1840

koper, messing, ijzer, lood, glas, leer, touw en hout

height 52 cm x height 39.4 cm x length 80.7 cm x width 28.3 cm

Een paar aspecten van deze duikboot blijft onduidelijk. Er is geen voorziening voor luchtverversing, die waarschijnlijk met flessen perslucht voorzien werd. De koker met bedieningshendels die van het dak naar beneden hangt, heeft waarschijnlijk iets te maken met het 'verschrikkelijke wapen' dat Lipkens samen met de duikboot ontwikkelde en waarvan hij het geheim meenam in zijn graf. In de inventaris wordt melding gemaakt van een zeiltuig, dat niet is gevonden. Anton Lipkens en zijn vriend Olke Uhlenbeck ontwikkelden deze duikboot voor vier bemanningsleden en een commandant tussen 1836 en 1839. Het ontwerp werd niet door de Marine geaccepteerd en nooit op ware grootte gebouwd en uitgeprobeerd. Lipkens nam het model in 1842 mee naar de Koninklijke Academie van Ingenieurs in Delft; in 1863 werd het aan de Marinemodellenkamer overgedragen. Voortstuwing door centrifugaalpompen werd voor het eerst door Ruthven in Engeland in 1839 gepatenteerd; op zijn laatst in datzelfde jaar had Lipkens het in het model verwerkt. Het systeem van verticale besturing met verrijdbare gewichten wordt toegeschreven aan Willem Bauer met zijn Brandtaucher uit 1850, maar dit model toont aan dat het al zeker tien jaar eerder is uitgevonden, waarschijnlijk door Lipkens.

Public domain

...; transferred from the collection of Anton Lipkens (1782-1847), Warmond, to the Koninklijke Academie van Ingenieurs (Royal Academy of Engineers), Delft, 1842;{A.A. Lemmers, `De duikboot van Anton Lipkens en Olke Uhlenbeck´, _Erfgoed van industrie en techniek_ 1 (1992), no. 1, pp. 8-23, p. 15.} transferred to the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, 1863;{Ibid.} transferred to the museum, 1883

• A.J. Hoving, 'De Marinemodellenkamer (4): Lipkens' Duikboot', De modelbouwer (1992) sept./okt. nr.8, p. 507-508.
• James B. Sweeney, A Pictorial History of Oceanographgic Submersibles, New York 1970.
• A. Korthals Altes, 'De roemruchte daden van Lord Donderton (2) : Desgevorderd vergaan met de bevelhebber', NRC Handelsblad (1976) dinsdag 5 oktober, p. 10.
• Object van de maand (2), Jeroen van der Vliet, Historiek, 14 februari 2012 - http://historiek.net/overige/5875-kopje-onder-met-de-duikboot-van-lipkens-2-
• Harm Stevens, 'Zee op zakformaat', Rijksmuseum Kunstkrant 25 (1999) mei-juni nr. 3, p.10-13.
• Maurice Delpeuch, La navigation sous-marine à travers les siècles, Paris, no date (1902).

To refer to this object, please use the following persistent URL:

https://id.rijksmuseum.nl/200316084