Timpaan van de abdij van Egmond

Timpaan van de abdij van Egmond

BK-NM-1914

Met behoud van een platte, boogvormige lijst en een plint zijn ten halven lijve uitgespaard: in het midden Petrus met nimbus, houdend in de linkerhand een kromstaf en in de rechter een sleutel met dubbele baard; rechts, naar het midden gewend, PetronelIa in profiel, doch met het gelaat naar de beschouwer en in vererende houding; links op dezelfde wijze, maar met het hoofd driekwart naar de beschouwer, Dirk VI. Petrus draagt over een kazuifel met geschubd motief waarschijnlijk het pallium; van de albe zijn slechts de mouwen zichtbaar. Het pallium is bij de hals met ovalen en vierkanten (émaux en stenen) versierd en op de borststrook met kruisen. Petronella, waarschijnlijk in weduwendracht, draagt een mantel, die met een knoop bij de hals sluit en een soort kap of hoofddoek, waarvan de einden omlaag schijnen te hangen. De jeugdige, nog baardeloze Dirk draagt een nauwsluitend jak met om het middel een riem (?). Rechts en links van het hoofd van Petrus staat onder elkaar geplaatst in het Grieks 'Heilige Petrus'. In de booglijst in Leoninische verzen (gedeeltelijk verkort): IANITOR O CELI TIBI P(RO)NV(M) MENTE FIDELI + INTROMIT(T)E GREGEM SV(PER)V(M) PLACANS SIBI REGEM (O, Deurwachter des Hemels, doe deze met gelovig hart voor U knielende Schare binnenkomen en verzoen met haar den Koning der Hemelingen); op de plint: HIC THID(E)RIC ORAT - OPUS H(O)C PET(R)ONILLA DEC(O)RAT (Hier bidt Dirk - dit werk is door Petronella versierd; vertalingen naar Van Wijn). Links en rechts aan beide uiteinden van het reliëf, oorspronkelijk een deksel van een sarcofaag, een hoekstuk ter bevestiging in de muur. Op de keerzijde langs basis en daaraan aansluitende hoekstukken, evenals in het bovendeel van de rondboog, twee parallel lopende rechte groeven, alsmede drie metalen doken met aan elk ervan een oog voor het houden van een ring.

• inscriptie, links en rechts van Petrus' hoofd: ‘AΓΥωC / ΠHTPVC’
• inscriptie, op de plint: ‘HIC THID[E]RIC ORAT – OPUS H[O]C PET[R]ONILLA DEC[O]RAT’
• inscriptie, in de booglijst: ‘IANITOR O CELI TIBI P[RO]NV[M] MENTE FIDELI + INTROMIT[T]E GREGEM SV[PER]V[M] PLACANS SIBI REGEM’

• H. Püttmann, "Das Tympanonreliëf von St. Cäcilien in Köln", Wallraf-Richartz-Jahrbuch XVII (1955), p. 54, 55, 60, afb. 52.
• W. van Heteren, "Kloostergebouwen in de Middeleeuwen", Jaarboekje van Alberdink Thijm 43 (1894), p. 229, 247.
• R. van Luttervelt, "Het voormalige Sint Adalbertsklooster te Egmond", Oudheidkundig Jaarboek XI (1942), p. 48.
• Verslag P.G. Heinsbroek (documentatiemap beeldhouwkunst)
• D.J. van Lennep, Verhandeling en Hollandsche Duinzang, Zwolle, 1966, p. 61.
• J. Klein, 'Die romanische Steinplatik des Niederrheins', Studien zur deutschen Kunstgeschichte 184, p. 60, pl. XVIII.
• E. den Hartog, De Griekse inscriptie op het timpaan van de abdijkerk te Egmond, Holland historisch tijdschrift, 55ste jaargang/2 (2023)
• P. Glazema, "Het tympaan te Velzen", Het Gildeboek XXIII (1940), p. 44-48, afb. 5.
• E. den Hartog, De oudste kerken van Holland. Van kerstening tot 1300, Utrecht 2002, p. 102.

beeldhouwer: anoniem, Graafschap Holland

in of na 1121 - in of voor 1130

bontzandsteen en lood

hoogte 88 cm x breedte 175 cm (210 cm incl. hoekstukken) x diepte 12,5 cm

Publiek domein

Commissioned by Petronilla of Saxony, Countess of Holland (c. 1082-1144), for the church of Egmond Abbey, by 1130;{H.G.C.M. Klomp, `Het tympaan van Egmond: Kunst als instrument van propaganda´, in G.N.M. Vis and J.P. Gumbert (eds.), _Egmond tussen kerk en wereld_, Hilversum 1993, pp. 139-61, esp. p. 159.} transferred to an unspecified location, 1801/04;{H. van Wijn, `Iets nopens de vernieling der Egmondsche Abtdije en Boekerije ...´, _Huiszittend leeven_, vol. 1, part 4, Amsterdam 1804, pp. 442-64.} donated by E.M. Tinne-Gregory, widow of J.P.T. Tinne, Lord of the Egmonds, to the Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, located in the Trippenhuis, Amsterdam, 1820;{E.H.P. Cordfunke et al., _De abdij van Egmond: Archeologie en duizend jaar geschiedenis_, Zutphen 2010, p. 73.} installed in the garden of the Trippenhuis, Amsterdam, first recorded in 1842;{A. Beekman, _Catalogus der tentoonstelling `De abdij van Egmond´ in het Gemeentemuseum ´s-Gravenhage_, exh. cat. The Hague 1934, p. 20.} transferred to the museum, 1885

• H. Püttmann, "Das Tympanonreliëf von St. Cäcilien in Köln", Wallraf-Richartz-Jahrbuch XVII (1955), p. 54, 55, 60, afb. 52.
• W. van Heteren, "Kloostergebouwen in de Middeleeuwen", Jaarboekje van Alberdink Thijm 43 (1894), p. 229, 247.
• R. van Luttervelt, "Het voormalige Sint Adalbertsklooster te Egmond", Oudheidkundig Jaarboek XI (1942), p. 48.
• Verslag P.G. Heinsbroek (documentatiemap beeldhouwkunst)
• D.J. van Lennep, Verhandeling en Hollandsche Duinzang, Zwolle, 1966, p. 61.
• J. Klein, 'Die romanische Steinplatik des Niederrheins', Studien zur deutschen Kunstgeschichte 184, p. 60, pl. XVIII.
• E. den Hartog, De Griekse inscriptie op het timpaan van de abdijkerk te Egmond, Holland historisch tijdschrift, 55ste jaargang/2 (2023)
• P. Glazema, "Het tympaan te Velzen", Het Gildeboek XXIII (1940), p. 44-48, afb. 5.
• E. den Hartog, De oudste kerken van Holland. Van kerstening tot 1300, Utrecht 2002, p. 102.

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:

https://id.rijksmuseum.nl/200115766