Model van een kaapstander

's Lands Werf Amsterdam (mogelijk), ca. 1780

Model van een kaapstander in een houten frame van twee niveaus. Het is een kaapstander voor acht windbomen en heeft geen pallen om het teruglopen te voorkomen. De houten koning loopt door tot het benedenniveau. Elke spilklamp heeft een schuif binnenin met een pen die bij de hiel naar buiten steekt: met wieltjes lopen deze schuiven over een hellend vlak onder de trommel, zodat de pennen een voor een naar boven schuiven bij het draaien. Met kleine pallen boven in de spilklampen worden de schuiven weer naar beneden gezet. Dit mechaniek zorg ervoor dat de lijn op de trommel opschuift. Schaal 1:10 (schatting).

  • Soort kunstwerkdemonstratiemodel
  • ObjectnummerNG-MC-188
  • Afmetingenmodel: hoogte 35,5 cm x breedte 26,5 cm x diepte 26,5 cm, capsule: hoogte 45 cm x breedte 33 cm x diepte 33 cm
  • Fysieke kenmerkenhout en messing

's Lands Werf Amsterdam (possibly)

Model of a Capstan

? Amsterdam, France, c. 1780

Inscriptions

  • label, on the lower base:188 former inventory label

Provenance

…; ? collection Jochem Pietersz Asmus (1765-1837), Amsterdam, 1807;1HNA 2.01.29.02 Dept. Marine, Aanhangsel I, inv. no. 20, La. F no. 9. Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague; transferred to the museum, 1883

Object number: NG-MC-188

Entry

Demonstration model of a capstan on a wooden frame with two levels.

The capstan is for eight bars without pawls to keep it from turning back. The wooden spindle comes down on to the lower level. Each whelp has a slide inside with a peg sticking out near the heel: the slides run on wheels over an inclined plane hidden beneath the barrel, causing the pegs to come up one after the other when turning. The slide can be pushed down again by means of a small lever near the head. The purpose of this mechanism was to surge the rope up the barrel.

Capstans of this type were used for the placement of heavy foundations in the harbour of Cherbourg in 1780,2J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 188. where Jochem Pietersz Asmus (1755-1837) observed them on his voyage to France in 1797.3J.P. Asmus, Rapport van een reize naar de Fransche zeehavens aan den Oceaan in den jaar 1797, op ordre van het Bataafsche Gouvernement-Verzameling van differente stukken gedurende de reize naar de Fransche zeehavens in den Oceaan in den jaare 1797, 2 vols., s.l. 1797-1801, manuscript in HNA 2.01.29.01 Dept. Marine, inv. no. 451-18, vol. 2, pp. 121-24. He mentions the model in the model collection of the Amsterdam Navy dockyard in 1807.4HNA 2.01.29.02 Dept. Marine, Aanhangsel I, inv. no. 20, La. F no. 9.

Scale (estimate) 1:10.

Literature

J.P. Asmus, Rapport van een reize naar de Fransche zeehavens aan den Oceaan in den jaar 1797, op ordre van het Bataafsche Gouvernement-Verzameling van differente stukken gedurende de reize naar de Fransche zeehavens in den Oceaan in den jaare 1797, 2 vols., s.l. 1797-1801, manuscript in HNA 2.01.29.01 Dept. Marine, inv. no. 451-18, vol. 2, pp. 121-24; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 188; J.H. Harland, ‘The Design of Winches Used at Sea in the 1800s’, The Mariner’s Mirror 77 (1991), no. 2, pp. 151-65, p. 158, fig. 4B; J.H. Harland, Capstans and Windlasses: An Illustrated History of their Use at Sea, Piermont, NY, 2003, p. 84; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 72-75

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'possibly 's Lands Werf Amsterdam, Model of a Capstan, Amsterdam, c. 1797 - c. 1801', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053527

(accessed 18 December 2025 09:28:09).

Footnotes

  • 1HNA 2.01.29.02 Dept. Marine, Aanhangsel I, inv. no. 20, La. F no. 9.
  • 2J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 188.
  • 3J.P. Asmus, Rapport van een reize naar de Fransche zeehavens aan den Oceaan in den jaar 1797, op ordre van het Bataafsche Gouvernement-Verzameling van differente stukken gedurende de reize naar de Fransche zeehavens in den Oceaan in den jaare 1797, 2 vols., s.l. 1797-1801, manuscript in HNA 2.01.29.01 Dept. Marine, inv. no. 451-18, vol. 2, pp. 121-24.
  • 4HNA 2.01.29.02 Dept. Marine, Aanhangsel I, inv. no. 20, La. F no. 9.