Aan de slag met de collectie:
Model van een halve geschuts-koepel
Adriaan Rosel, 1868 - 1869
Dit model geeft een inkijkje in de geschutskoepel van het ramtorenschip Prins Hendrik der Nederlanden, het eerste pantserschip van de Koninklijke Marine. Het schip werd in 1866–1867 gebouwd op de Britse werf Laird Brothers naar een ontwerp van Laird en de Nederlandse ingenieur B.J. Tideman. De Prins Hendrik der Nederlanden was bewa-pend met twee van deze koepels, waarin elk twee kanonnen met een kaliber van 23 centimeter waren opgesteld.
- Soort kunstwerkdemonstratiemodel, geschutsmodel
- ObjectnummerNG-MC-1244
- Afmetingenhoogte 28,5 cm x breedte 40,3 cm x diepte 39,8 cm
- Fysieke kenmerkenhout, messing en ijzer
Identificatie
Titel(s)
- Model van een halve geschuts-koepel
- Model van een halve geschutkoepel
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-1244
Beschrijving
Gepolychromeerd model van een halve geschutkoepel op complete draaicirkel, op grondplank. De draaicirkel heeft vier en twintig rollen en een tandheugel aan de buitenzijde; de toren draait met een mechaniek met een zwengel aan de buitenkant. De gepantserde wanden van de toren zijn met verf aangegeven, bovenop liggen roosters, binnen heeft het een vloer waarop de metalen schuifslede met kanon. Het kanon is een model van een 23 cm Armstrong-voorlader. De slede is voorzien van een reminrichting voor het recuul. Schaal 1:50 (schaal op model).
Opschriften / Merken
opschrift, op het voetstuk: ‘TOREN / Prins Hendrik’
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
modelmaker: Adriaan Rosel, Rijkswerf (Willemsoord)
Datering
1868 - 1869
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout, messing en ijzer
Afmetingen
hoogte 28,5 cm x breedte 40,3 cm x diepte 39,8 cm
Toelichting
Adriaan Rosel werd op de Werkmanstentoonstelling te Den Haag in 1876 voor zijn modellen onderscheiden met een zilveren medaille: dit model werd toen genoemd. Het model stelt de halve geschutkoepel voor van het ramtorenschip Prins Hendrik der Nederlanden, lang 70.14 m, het eerste pantserschip van de Nederlandse Marine; gebouwd bij Laird Brothers in Birkenhead in England in 1866-1867 naar een ontwerp van Laird samen met de Nederlandse ingenieur B.J. Tideman. Het was bewapend met 23 cm kanons in twee torens en vier 12 cm kanons. Het voldeed niet als zeilschip. Na 1876 deed het dienst in Oost-Indië, waar het deelnam aan de Lombok-expeditie in 1894. Uit dienst in Soerabaja in 1899 en gebruikt als munitie-opslag tenminste tot in 1905; verder lot onbekend.
Dit werk gaat over
Persoon
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
Bruno Johannes Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, (...) van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam, 1876-1880, livret F.
Gerelateerde objecten
Gerelateerd
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Adriaan Rosel
Model of Half a Gun Turret
Rijkswerf (Willemsoord), 1868 - 1869
Inscriptions
- inscription, on the base:TOREN / Prins Hendrik
Conservation
- Sophie Glerum, november 2012: minor repairs
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-1244
Entry
Polychromed model of half a gun turret on a complete pivot, mounted on a square base.
The pivot has twenty-four rollers and a toothed rail on the outside. The turret is turned by a mechanism operated with a handle. The turret has armoured sides, detailed with paint, gratings on top and one floor inside, on which the gun is set on a metal slide. The gun is a model of a 23-cm Armstrong muzzle-loader. The slide has a braking mechanism for the recoil.
At the Werkmanstentoonstelling in The Hague in 1876, Adriaan Rosel obtained a Silver Medal for his models; this model was mentioned. This model represents half of the turret of the ironclad ram ship Prins Hendrik der Nederlanden, 70.14 metres long, the first ironclad ship of the Dutch Navy, built by the Laird Brothers in Birkenhead from 1866 to 1867 to a joint design by Laird and the Dutch engineer Bruno Johannes Tideman (1834-1883). The ship had four 23-cm guns in two turrets and four 12-cm guns. It did not perform well as a sailing ship. After 1876, it served in the Dutch East Indies and took part in the Lombok Expedition of 1894. The ship was decommissioned at Surabaya in 1899 and used as an ammunition depot until at least 1905. Its fate after that date is unknown.1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 89.
Literature
B.J. Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, ... van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam 1876-80, livret F; J.M. Obreen et al., handwritten inventory list for items 944 to 1431, 1884, manuscript in HNA 476 RMA, inv. no. 1089, no. 1244; S. de H., ‘De eerste Nederlandsche pantserschepen’, Ons Zeewezen 30 (1931), pp. 306-17, 344-50, 382-87, 420-26 and Ons Zeewezen 31 (1932), pp. 4-9, 42-48, pp. 344-47; A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 89; J.M. Dirkzwager, ‘De introductie van pantserschepen in Nederland’, Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 4 (1985), no. 1, pp. 23-41, pp. 31-35
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Adriaan Rosel, Model of Half a Gun Turret, Rijkswerf (Willemsoord), 1868 - 1869', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/200316115
(accessed 6 December 2025 22:31:55).Footnotes
- 1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 89.