Model van een gaffelkanonneerboot

anoniem, 1835

Kanonneerboten werden door de marines van verschillende landen ingezet voor de bewaking van kustmondingen en rivieren. Dit model stelt het grootste type van de Koninklijke Marine voor: een zogeheten gaffelkanonneerboot. Dit scheepstype werd ingezet bij de blokkade van Antwerpen tijdens de Belgische Opstand. Kanonneerboot No. 2 werd daarvan de bekendste: die werd in 1831 door Jan van Speijk opgeblazen, zodat hij niet in handen zou vallen van de Belgen.

Soort kunstwerkscheepsmodel, volmodel
ObjectnummerNG-MC-673
Afmetingenhoogte 103 cm x lengte 86 cm x breedte 39 cm
Fysieke kenmerkenhout, messing, brons, lood, mica, touw en textiel

Identificatie

Titel(s)
Model van een gaffelkanonneerboot
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-673
Beschrijving
Getuigd spantmodel van een eenmast platbodem kanonneerboot; het model kan in twee lagen uiteengenomen worden. Ronde boeg en achterschip, een poort en valpoorten in de boeg, twee in het achterschip en twee in de zijden achter; een kanon op draaislede in de boeg, twee carronades achter, vier draaibassen. Het dek is gedetailleerd met een kaapstander, een schoorsteen voor de kombuis, luiken, een roef, een kompashuis, laadgerei voor het geschut, een zwabber en emmer, vier roeiriemen, kanonskogels en twee ankers. Een schanskleed in de zijden en vier palen aan weerszijden voor een hoger schanskleed. Benedendeks volledige beschieting met kombuis en vierkante messing waterkisten. Breed roer met messing helmstok over het dek. Vlakke zeeg, een barkhout, zwaarden. Het model is getuigd met een eenmast gaffeltuig met zeilen: de mast heeft een steng, breefok en topzeil, stagfok en kluiver, grootzeil aan gaffel en giek, gaffel topzeil, driekleur vlag en wimpel. Schaal 1:30 (volgens Obreen). Het model is nagenoeg identiek aan NG-MC-1025.
Onderdeel van catalogus

Vervaardiging

Vervaardiging
modelmaker: anoniem, Rotterdam
Datering
1835
Zoek verder op

Materiaal en techniek

Fysieke kenmerken
hout, messing, brons, lood, mica, touw en textiel
Afmetingen
hoogte 103 cm x lengte 86 cm x breedte 39 cm

Toelichting

Dit model is conform de bepalingen van 1835 voor de grootste gaffelkanonneerboten, lang 18 m; zij hadden een mortier, dat niet op het model voorkomt, een kanon van 36 pnd voorop en twee carronaden van 36 pond achteruit.

Dit werk gaat over

Onderwerp

Verwerving en rechten

Copyright
Publiek domein
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Documentatie

- Robert F. Cairo, Notes on Dutch Gaff Gunboats, a Provisional Report, uit: Nautical Research Journal, 1968(zie: R:\Documentatie\Artikelen\Cairo_1968.pdf)
- A.J. Hoving, Van Speyk's Gaff Gunboat No 2 : A further exhibit from the Marinemodellenkamer of the Rijksmuseum in Amsterdam, uit: Model Shipwright, 1992, 81, pagina pp. 56-59(zie: R:\Documentatie\Artikelen\Hoving_1992c.pdf)

Gerelateerde objecten

Gerelateerd

Duurzaam webadres

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
https://id.rijksmuseum.nl/200315861

Provenance

...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Object number: NG-MC-673

Entry

Rigged wooden frame model of a single-masted, flat-bottomed gunboat, mounted on a stand.

The model can be opened in two layers. It has a rounded bow and stern. One gun on a pivot is in the bow with a gun port and trapdoors, two carronades are in the stern with gun ports in the stern and the sides, four pivot guns are mounted in the sides. The deck is detailed with a capstan, a chimney for the galley, hatches, a deck light, a binnacle, loading gear for the guns, a mop and bucket, four oars, a round shot and two anchors. It has a waist cloth on the gunwale and eight long poles for a higher waist cloth. Below deck the model is completely panelled, with a galley and square brass water tanks. The model is fitted with a broad rudder and a brass tiller on deck. The sheer is flat, the model has one wale and leeboards. The model has a single-masted gaff rig with sails. The mast has a topmast, square foresail and topsail, staysail and jib, mainsail with gaff and boom, gaff topsail, tricolour pennant and ensign. The bowsprit is removable.

This model conforms to the specifications for large gaff-rigged gunboats of 1835, measuring 18 metres in length, but does not carry the standard-issue mortar. They had a 36-pounder gun in the bow and two 36-pounder carronades in the stern. The model is very similar to NG-MC-1025.

Scale (according to Obreen)¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 673. 1:30.

Literature

P. le Comte, Afbeeldingen van schepen en vaartuigen in verschillende bewegingen, Amsterdam 1831, pl. 4; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 673; R.F. Cairo, ‘Notes on Dutch Gaff Gunboats: A Provisional Report’, Nautical Research Journal 16 (1968), no. 1, pp. 3-16; A.J. Hoving, ‘Van Speyk’s Gaff Gunboat No 2’, Model Shipwright 81 (1992), pp. 56-59; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 182-84

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'anonymous, Model of a Gaff-Rigged Gunboat, Rotterdam, 1835', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/200315861

(accessed 30 November 2025 23:48:12).

Footnotes

¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 673.