De Razernij, Artus Quellinus (I) (toegeschreven aan atelier van), na 1648 - in of voor 1662

Titel(s)

De Razernij
De Razernij, bekend als de Dolhuisvrouw

Objecttype

• beeldhouwwerk

Objectnummer

BK-AM-38

Omschrijving

De krankzinnige zit naakt op een boomstronkachtige, met stro bedekte verhoging op een vierkante plint. Zij heeft het gebogen linkerbeen naar voren met de voet even over de plint, het rechter is schuin naar achteren geplaatst. Zij trekt met beide handen aan haar haren, buigt daarbij het bovenlijf naar een zijde over, waardoor de linkerhand boven en de rechter onder het hoofd komt. De tong steekt uit de wijd geopende mond, waarin de bovenste rij tanden zichtbaar wordt. Op het achterhoofd wordt het haar samengehouden in een knot, waarvan een vlecht afhangt. Van haar rechteronderarm loopt een doek onder de benen door en is over het linkerbeen teruggeslagen, waardoor de schoot wordt bedekt. Een tweede doek is over de achterzijde van de verhoging gedrapeerd. Het vierkante voetstuk met geprofileerde basis en dekplaat vertoont aan elke zijde een geprofileerd diepliggend paneel, waarin een kleiner venster. Uit elk venster steekt de kop van een krankzinnige: een gebaarde, klassiek uitziende mannenkop met band om het hoofd, snor en geopende mond en vier onder de kin naar voren stekende vingers; aan de tegenover liggende zijde een kaalhoofdige mannenkop; op beide andere zijden waarschijnlijk vrouwenkoppen, waarvan één op het linker paneel met doek over het hoofd, half geopende mond en vier onder de kin uitstekende vingers, de ander met gescheiden haar en een doek op het achterhoofd.

Vervaardiger

• beeldhouwer: Artus Quellinus (I) (toegeschreven aan atelier van)
• beeldhouwer: Lambertsz. Gerrit van (verworpen toeschrijving)

Plaats vervaardiging

Amsterdam

Datering

na 1648 - in of voor 1662

Fysieke kenmerken

Bentheimer zandsteen met dekplaat van Obernkirchen zandsteen

Materiaal

• zandsteen

Afmetingen

geheel: hoogte 295 cm × breedte 75 cm × diepte 75 cm × gewicht 1887 kg (5 delen)
beeld: hoogte 162 cm × breedte 65 cm × diepte 62 cm × gewicht ca. 944 kg
plint: gewicht ca. 313 kg
sokkel: gewicht ca. 388 kg
dekplaat: gewicht ca. 242 kg (2 delen)

Wat

• Anger; 'Ira' (Ripa) ~ personification of one of the Seven Deadly Sins
• Rage, Anger (+ personification)
• fool, simpleton, numskull

Waar

• Dolhuis

Credit line

• Bruikleen van de gemeente Amsterdam

Verwerving

bruikleen 1885

Copyright

Publiek domein

Herkomst

• Barock-Plastik in Europa, Harald Busch, Werner Hager, Bernd Lohse, Eva Maria Wagner, p. XIX, afb. 42
• Der frühe Rembrandt und seine Zeit : Studien zur geschichtlichen Bedeutung seines Frühstils, Kurt Bauch, p. 80, afb. 48-50
• De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen, Gijs van der Ham, p. 175 - 178, cat.nr. 32
• Artus Quellinus : sculptor of Amsterdam, Frits Scholten, p. 55, afb. 61
• Artus Quellinus : beeldhouwer van Amsterdam, Frits Scholten, p. 55, afb. 61
• Die Darstellung des Geisteskranken in der bildenden Kunst : ausgewählte Beispiele aus der europäischen Kunst mit besonderer Berücksichtigung der Niederlande, Franciscus Joseph Maria Schmidt, Axel Hinrich Murken, p. 29 - 55
• Museumschatten, p. 129-132, afb.
• Beeldhouwkunst in het Rijksmuseum [Amsterdam], Jaap Leeuwenberg, cat.nr. 302
• Dutch art and architecture 1600 to 1800, Engebert Hendrik ter Kuile, Jakob Rosenberg, Seymour Slive, p. 256, afb. 205A
• De zeventiende eeuwse beeldhouwkunst in de noordelijke Nederlanden : Hendrick de Keyser, Artus Quellinus, Rombout Verhulst en tijdgenoten, Elisabeth Neurdenburg, p. 58, afb. 30-32
• Artus Quellien, de Oude "Kunstrijck Belthouwer", Juliane Gabriels, p. 151-152, pl. XXXIV
• Hendrick de Keyser : beeldhouwer en bouwmeester van Amsterdam, Elisabeth Neurdenburg, p. 127, pl. XXXVI-XXXVII
• Barockskulptur : Entwicklungsgeschichte der Skulptur in den Romanischen und Germanischen Ländern seit Michelangelo bis zum Beginn des 18. Jahrhunderts, p. 299-300, afb. 309
• Catalogus van de beeldhouwwerken in het Nederlandsch Museum voor geschiedenis en kunst te Amsterdam [1915], p. 228-230, cat.nr. 302
• Plastik und Medizin [in Zeiten der Antike], Eugen Holländer, p. 360, afb. 262
• Catalogus van de beeldhouwwerken in het Nederlandsch Museum voor geschiedenis en kunst te Amsterdam [1904], p. 32, cat.nr. 133
• La sculpture hollandaise au Musée National d'Amsterdam, p. 24, pl. XXXV, XXXVI
• Bouw- en beeldhouwkunst te Amsterdam in de zeventiende eeuw, A.W. Weissman, p, 91, afb. p. 95
• Amsterdam in zyne opkomst, aanwas, geschiedenissen, voorregten, koophandel, gebouwen, kerkenstaat, schoolen, schutterye, gilden en regeeringe, Jan Wagenaar, dl. 2, p. 309
• Vervolg van de beschryving der stad Amsterdam, p. 578, afb.
• Beschryvinge van Amsterdam, haar eerste oorspronk uyt den Huyze der Heeren van Aemstel en Aemstellant; met een verhaal van haar leven en dappere krijgsdaden. Amsterdams kleyne beginselen, outheyt, bemuuring en verscheyde vergrotingen ... haar voornaamste gebouwen, dl. 4, p. 152, afb.
• Historische beschryving der Stadt Amsterdam : waerin de voornaemste geschiedenissen (na een kort verhael, van ganfch Hollant en d'omleggende dorpen, als ambachts-heerlijkheden, onder deze stadt gelegen) die ten tijde der herdoopers, Nederlandtsche beroerten, en onder Prins Willems, de tweede, stadt-houderlijke regeering, hier ter stede voor-gevallen zijn, verhandelt, en al de stads gemeene, zoo geeftelijke als wereltijke, gebouwen, in meer als tzeventigh kopere platen, met haer nevenltaende befchrijving, vertoont worden, Olfert Dapper, p. 435, afb.
• Beschrijvinge der wijdt-vermaarde koop-stadt Amstelredam, M. Fokkens, p. 285
• Gerard Pley en Herman W.J. de Boer, "De Razerny, zinnebeeld van waanzin", Ons Amsterdam 45 (1993), p. 271 - 275
• K. Fremantle, "De Razernij", Openbaar Kunstbezit 8 (1964) dec.
• W.R. Valentiner, 'A neglected sculptor in the Mannerist Exhibition at Amsterdam', The Art Quarterly (1956), p. 48-49, afb. 7.
• E. Redslob, 'Andreas Schlüter und die Plastik der Niederlände', Zeitschrift für Kunstwissenschaft 9 (1955), p. 91, afb. 4
• J. Gabriels, 'Nog eens 'De Razernij' of 'Dolhuisvrouw' van het Nederlandsch Museum', Oudheidkundig Jaarboek 10 (1930), p. 171-175.
• E. Neurdenburg, 'De Razernij of Dolhuisvrouw', Oudheidkundig Jaarboek 9 (1929), p. 109-114.
• J. Six, 'Hendrik de Keyser als beeldhouwer', Jaarverslag Koninklijk Oudheidkundig Genootschap te Amsterdam (1910), p. XXII, afb.
• A. Pit, 'De verzameling Hollandsch beeldhouwwerk in het Nederlandsch Museum, te Amsterdam', Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond 1 (1899/1900), p. 148.