Terminologie

Siamese tweeling – De conditie van een aan elkaar vergroeide tweeling is vernoemd naar de 19de eeuwse tweeling Chang en Eng Bunker die als menselijk spektakel internationaal werden getoond. Vergroeide tweelingen (conjoined twins) bestonden ook al voor deze beroemd geworden tweeling. Het is historisch gezien dus logisch om eerdere (en andere) tweelingen anders aan te duiden.

Exotisch – Is hier in deze Nederlandse prent een eurocentrische term die we liever niet meer gebruiken voor mensen uit verre landen. Als de geografische herkomst bekend is dan benoemen we die. Zo duiden we de twee personen in Aziatische kleding niet als exotisch maar als ‘mogelijk Perzen’.

Barbarijse zeerovers / piraten – in de context van de vroegmoderne kaapvaart en het Mediterrane gebied, is de term ‘Barbarijse’ pejoratief en ‘zeerovers’ of ‘piraten’ juridisch gezien onjuist. We gebruiken ‘kapers’ in plaats van ‘zeerovers’ en ‘piraten’. Voor de juiste geografische aanduiding, zie ‘Barbarije’.

Barbarije – we gebruiken ‘Maghreb’, ‘Noord-Afrika’ of de specifieke staat/stad (bijvoorbeeld ‘Tunis’, ‘Algiers’ of ‘Marokko’) in plaats van de pejoratieve term ‘Barbarije’. Indien het van belang is het concept ‘Barbarije’ te duiden, zetten we het tussen aanhalingstekens en geven we uitleg.

Christenslaaf – de samengestelde term ‘christenslaaf’ kan gebruikt worden, mits de term wordt uitgelegd in de beschrijving. De Europese bemanning van schepen werd soms gevangengenomen door Noord-Afrikaanse kapers en tot slaaf gemaakt. Dergelijke slaafgemaakten stonden bekend als 'christenslaven'.

Galeislaaf – deze samengestelde term kan gebruikt worden, mits er in de beschrijving uitleg wordt gegeven. Doorgaans gaat het in onze collectie om islamitische galeislaven. Deze tot slaaf gemaakte mannen zijn als moslims te herkennen door het typerende kapsel (hoofd op een pluk na kaalgeschoren) dat zij verplicht waren te hebben.

Autist - het zelfstandig naamwoord heeft niet de voorkeur (door anderen dan de persoon). De voorkeurstermen zijn: 'autistisch persoon', 'iemand met/heeft autisme' of 'iemand met/heeft een autismespectrumstoornis (ASS)'. Sinds 2013 wordt de term 'aspergersyndroom' niet meer gebruikt.

Dove – wordt niet meer als zelfstandig naamwoord gebruikt. Sommige dove mensen identificeren zichzelf als 'Doof'/'Dove', maar het is niet aan anderen om dit te bepalen.

Stomme – had wisselende interpretaties door de tijd heen: eerst werd ‘stomheid’ gelijkgesteld aan doofheid, later betekende het dat iemand niet kon praten of non-verbaal communiceerde. In de 20ste eeuw werd het vaker synoniem voor ‘vervelend’. 'Stomme' wordt nog wel gebruikt voor stil (bv. in: stomme film/letter).

Lappen – is de door Europeanen opgelegde term voor de ‘Sami’, zoals ze zichzelf noemen. Ook hanteren zij ‘Sápmi’ in plaats van ‘Lapland’.

Planter – is een misleidende term voor de leidinggevende functie(s) op de plantages en wordt vervangen door ‘plantage-eigenaar'.

Eskimo – wordt als kwetsend ervaren door de bevolkingsgroep die het betreft. Daarom vervangen we deze term door het endoniem ‘Inuit’.

Blank – wordt wanneer we over huidskleur spreken ‘wit’, de tegenhanger van ‘zwart’. Liever specificeren we met naam, beroep of nationaliteit.

Exotisch – is vaak gebruikt wanneer iemand afwijkt van de Europese/Westerse norm, de ‘ander’. We specificeren liever met andere kenmerken.

Creool – kan vanwege de koloniale context kwetsen. Binnen de gemeenschap zijn de meningen verdeeld, dus blijft de term voor nu ongewijzigd.

Hottentot – is door Europeanen gebruikt om de Khoekhoe (eerder Khoikhoi) aan te duiden. ‘Hottentot’ wordt in Zuid-Afrika als een scheldwoord beschouwd.

N***r – is vervangen door de naam, ‘persoon van Afrikaanse herkomst’, een geografische samenstelling als ‘Afro-Surinaams’ of ‘zwart’.

Indiaan – is een door Europeanen opgelegde term. Wij spreken over ‘oorspronkelijke bewoners van de Amerika’s’ of gebruiken een endoniem.

Dwerg – wordt als beledigend opgevat, evenals ‘lilliputter’. Wij hanteren nu ‘kleine mens’, de benaming die de groep voor zichzelf gebruikt.

Inheems – staat vaak, bewust of onbewust, voor ‘primitief’. We hanteren liever een endoniem, herkomst of ‘oorspronkelijke bewoners’.