Ingebonden handschrift over de bergingen en geschiedenis van het in 1799 bij Terschelling vergane Briste fregat 'Lutine'

Ingebonden handschrift over de bergingen en geschiedenis van het in 1799 bij Terschelling vergane Briste fregat 'Lutine'

NG-2023-67

Bert Huiskes en Gerald de Weerdt (red.); De Lutine-1799-1999: de raadselachtige ondergang van een schip vol goud (1999); Martin Hendriksma; Lutine; de spannendste Nederlandse goudjacht ooit (2013); S.J. van der Molen;: The Lutine Treasure. (1970).

• vervaardiger: Fletcher, John James (vermeld op object), Amsterdam
• vervaardiger: Fletcher, John James (vermeld op object), Terschelling

1897

papier, hout, koper en foto

hoogte 25 cm x breedte 16 cm x dikte 5 cm

Het vuistdikke handschrift, in een keurig schoonschrift in de Engelse taal, is ingebonden in het in paneelvorm bewerkte wrakhout en een fragmentje van de koperplaat, waarmee de scheepshuid bekleed was (ter bescherming tegen de paalworm). Het document behandelt de geschiedenis van het schip, de internationaal slecht economische omstandigheden, de lading, de fatale tocht tot en met het vergaan tussen Terschelling en Vlieland, alsmede de diverse bergingspogingen van de kostbare lading. Het handschrift is voorzien van enkele situatie- en objecttekeningen, een kaartje met de ramplocatie, en twee foto's (een van een Lutine-kanon dat aan prinses Wilhelmina werd aangeboden en van de grafsteen van de met het schip verongelukte bankier Wybholt wiens lijk op een Duits Waddeneiland aanspoelde). In de jaren 1930 zijn krantenknipsels ingeplakt over de bergingspogingen door Beckers en de Karimata (1938). Van 1894 tot en met 1897 voerde de Britse ingenieur en bergingsspecialist John Fletcher (1846-1906), ondersteund door enkele vermogende investeerders (William Jaffrey (1854-1905) en Walter Robert Kinniple (1832-1901)), en met een concessie van Lloyd’s of London, bergingspogingen op het wrak van het Britse Navy fregat Lutine. De Lutine is in 1799, op weg van Great Yarmouth naar Cuxhavenn/Hamburg, om onbekende redenen op een zandbank tussen Vlieland en Terschelling gelopen en vergaan. Eén bemanningslid overleefde de ramp en met het schip ging de kostbare lading van goud- en zilverstaven alsmede een grote hoeveelheid muntgeld, tezamen toentertijd zo’n ₤1,2 miljoen waard en bestemd om de Noordduitse economie van de ondergang te behoeden, verloren. Direct na het vergaan werden al bergingspogingen ondernomen en talloze volgden. Met schepnetten en grijpers, helmduikers, duikklokken en door de kolossale tinbaggermolen Karimata. Hierbij is een deel van de waardevolle vracht geborgen maar nog steeds is een substantieel deel van de goed gedocumenteerde lading niet gevonden. Ten tijde van zijn eerste bergingswerkzaamheden stelde Fletcher, op Terschelling, de geschiedenis van het schip en de onfortuinlijke laatste reis op een rij, zette hij de voorgaande bergingspogingen op een rij, met opsomming van de resultaten en maakte hij een reconstructie van de hoeveelheid edelmetaal, waarbij hij aangaf welke van de genummerde goud- en zilverbaren inmiddels al waren gevonden. Van het handschrift, enkele tientallen pagina’s in schoonschrift, zijn vier versies bekend, alle omgebonden in het wrakhout van de Lutine. Een exemplaar in de collectie van Lloyd’s in Londen, twee exemplaren in het National Maritime Museum in Greenwich/Londen en dit exemplaar. De inhoud van de handschriften is grotendeels gelijk maar verschilt door het aantal ingeplakte foto's, tekeningen, ingeplakte brieven en knipsels. In dit exemplaar is tevens een folder aangaande de van het hout van het Lutinehout gemaakte stoel, waarvan het materiaal tijdens de expeditie van Fletcher tevoorschijn was gekomen en die een plek in het kantoor van de Underweriters van Lloyd's in Liverpool kreeg. De bekendheid van het wrak is te danken aan de zeer kostbare lading en ook omdat Lloyd’s of Londen de door haar verzekerde waarde niet lang na de ramp aan de verzkekeringsnemers uitkeerde. Hiermee vestigde de verzekeringsmaatschappij zijn naam als betrouwbare partner. Tijdens de berging van 1857 werd onder andere de scheepsbel van de Lutine gevonden, die door Lloyd’s sindsdien, centraal opgesteld in de ontvanghsthal van de inderwriters room opgesteld is geweest en geluid werd als het bericht van een vergaan schip binnenkwam of juist een bijzondere gebeurtenis te vieren viel.

Schenking van de heer J. ter Brugge, Vlaardingen

Publiek domein

Bert Huiskes en Gerald de Weerdt (red.); De Lutine-1799-1999: de raadselachtige ondergang van een schip vol goud (1999); Martin Hendriksma; Lutine; de spannendste Nederlandse goudjacht ooit (2013); S.J. van der Molen;: The Lutine Treasure. (1970).

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:

https://id.rijksmuseum.nl/200279084