Model van een bomkanon van 80 pond op draaislede op scheepsdek

Rijkswerf Vlissingen, 1839

Model van een bomkanon van 80 pond op draaislede, zwart geverfd, op een grondplank die het achterdek van een raderschip voorstelt. De houten loop is 55 cm lang, heeft een kaliber van 44 mm en fittingen voor een vizier bij de tromp en bij de tappenband; zundgat met slotverhevenheid, druif als broekingring. De bovenslede, naar voren iets smaller wordend, heeft twee wangen met drie trappen, waarvan de bovenstukken met de tappannen van massief messing zijn. De wangen zijn verbonden door een schuin kalf, een dwarsbalk in het midden en de aslijven; de zoolplaat ligt op de dwarsbalk en het achterste aslijf. De aslijven hebben geen wielen, maar glijden over de met messing beklede leggers van de onderslede. Aan de voorzijde van de wangen zijn kleine wieltjes aangebracht, waarop de bovenslede echter pas steunt als de krik met wieltjes achter omhoog gebracht is. Om de uiteinden van het achterste aslijf zijn beugels aangebracht die om een uitstaande rand van de leggers van de onderslede grijpen: deze beugels borgen bovenslede aan onderslede, maar kunnen ook aangedraaid worden, waardoor ze als wrijvingsrem gaan werken. De onderslede bestaat uit twee langsleggers waarover de bovenslede glijdt, en een langslegger in het midden met een gleuf voor de wervelbout en messing rails voor de wieltjes van de krik; de drie leggers zijn verbonden door drie dwarsbalken, die alle in de hoeken zijn voorzien van rollers. De grondplank, die het achterdek van een raderschip met elliptisch hek voorstelt, heeft een boord van valpoorten. In het dek is een grote draaicirkel aangebracht, maar het stuk kan ook draaien om twee punten in de zijden. Schaal 1:5 (afgeleid).

  • Soort kunstwerkdemonstratiemodel
  • ObjectnummerNG-MC-804
  • Afmetingenhoogte 37,5 cm x breedte 152 cm x diepte 123 cm x kaliber 44 mm
  • Fysieke kenmerkenhout, ijzer, messing, touw en verf

Rijkswerf Vlissingen

Model of an 80-Pounder Shell Pivot Gun on a Ship Deck

Flushing, 1839

Conservation

  • Ab Hoving, april 2010: metal cleaned; loose parts fixed; missing parts reconstructed; revarnished

Provenance

…; Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, February 1839;1HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 22/2/1839 N47. transferred to the museum, 1883

Object number: NG-MC-804


Entry

Model of an 80-pounder shell gun on a pivot and slide, painted black, mounted on a base representing the after deck of a paddle steamer.

The wooden barrel is 55 cm long, has a 44 mm calibre and fittings for sights at the muzzle and the second reinforcement. Above the button, there is a vent patch for a lock, the button is also the breeching ring. The upper carriage, narrowing slightly towards the front, has two cheeks with three steps, the upper parts with the trunnion boxes made of solid brass. The cheeks are connected by an inclined transom, a cross-beam in the middle and the axletrees. The stool bed lies on the hind axletree and the middle cross-beam. The axletrees do not have trucks but slide on tracks. Directly in front of the cheeks two trucks are positioned, which only support the carriage when it is jacked up with a lever on the two small trucks aft. The hind axletrees have braces gripping around a rim on the ledges of the slide, securing the upper carriage to the slide, and which, when screwed tight, serve as a friction brake. The slide consists of outer ledges on which the upper carriage moves, and a middle ledge with a slot for the pintle of the upper carriage and tracks for the trucks of the jack. The ledges are connected by three cross-beams, all with rollers for the tracks underneath. The base represents the after deck of a paddle steamer with an elliptical stern, of which the gunwale can be lowered entirely. The slide turns on the main circle of tracks with a pintle in the middle, and can also turn on two points in the sides.

On 17 April 1837 the Navy dockyard in Flushing received the order for this model,2HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 17/4/1837 N50. which was sent to the Navy Model Room on 12 February 1839.3HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 22/2/1839 N47. Its quality very much pleased the Director General.

Scale (according to Obreen)4J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 804. 1:5.


Literature

L.K. Turk, Gegevens en tekeningen van geschut en munitie, verstrekt op verschillende schepen en sloepen van de Koninklijke Marine, s.l. [c. 1848], manuscript in NSM, inv. no. A.0356(0006), p. 75; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 804; W.G.M.H. Canisius, ‘De ontwikkeling van scheepsgeschut bij de Nederlandse marine in 1780-1880’, Erfgoed van Industrie en Techniek 2 (1993), no. 2, pp. 43-62, no. 3, pp. 80-87, p. 58


Citation

J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Vlissingen, Model of an 80-Pounder Shell Pivot Gun on a Ship Deck, Flushing, 1839', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053975

(accessed 16 December 2025 17:46:17).

Footnotes

  • 1HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 22/2/1839 N47.
  • 2HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 17/4/1837 N50.
  • 3HNA 2.12.01 Min. Marine, Exh. 22/2/1839 N47.
  • 4J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 804.