Aan de slag met de collectie:
Model van een scheprad
Rijkswerf Rotterdam, 1834
Model van een scheprad (bakboord) met acht bewegende borden. De as loopt niet door tot de buitenkant van het wiel; van het uiterste ophanging daarentegen loopt een gebogen arm naar binnen, waaraan de as van de excentriek bevestigd is. Deze excentriek, die dus in het wiel is gemonteerd, beweegt met spaken de borden, die ieder van een eigen as voorzien zijn. Het model kan met een zwengel worden bewogen. Schaal 1:10 (afgeleid).
- Soort kunstwerkdemonstratiemodel
- ObjectnummerNG-MC-538
- Afmetingenmodel: hoogte 43,3 cm x breedte 46 cm x diepte 42,5 cm, capsule: hoogte 46 cm x breedte 49,5 cm x diepte 45 cm
- Fysieke kenmerkenhout, messing en ijzer
Identificatie
Titel(s)
Model van een scheprad
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-538
Beschrijving
Model van een scheprad (bakboord) met acht bewegende borden. De as loopt niet door tot de buitenkant van het wiel; van het uiterste ophanging daarentegen loopt een gebogen arm naar binnen, waaraan de as van de excentriek bevestigd is. Deze excentriek, die dus in het wiel is gemonteerd, beweegt met spaken de borden, die ieder van een eigen as voorzien zijn. Het model kan met een zwengel worden bewogen. Schaal 1:10 (afgeleid).
Opschriften / Merken
- etiket, linksboven: ‘538’ voormalig inventarisnummer
- opschrift, dichtbij het handvat: ‘A.’
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
- modelmaker: Rijkswerf Rotterdam, Rotterdam
- naar ontwerp van Morgan, Verenigd Koninkrijk
Datering
1834
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout, messing en ijzer
Afmetingen
- model: hoogte 43,3 cm x breedte 46 cm x diepte 42,5 cm
- capsule: hoogte 46 cm x breedte 49,5 cm x diepte 45 cm
Toelichting
Dit model werd gemaakt naar schetsen van C. Roest en onderzoek van D. van den Bosch van het Brits koninklijk jacht Firebrand in 1834, tijdens een bezoek van koningin Victoria in Hellevoetsluis en Rotterdam. Het doel van het ontwerp was het verkrijgen van een vertikale stand van de borden op het moment dat zij het water ingaan en weer uitkomen, wat de trilling van de raderwielen sterk verminderde. Het alternatief voor de Morgan-wielen was het scheprad met beweegbare borden volgens Seawards verbeterde ontwerp van François Cave (NG-MC-539). Twee schepen zouden in 1837 uitgerust worden met een ontwerp schepraderen ieder, maar de modellen werden bij het verzenden verwisseld en in plaats van de Phoenix werd de Cerberus abusievelijk van Morgan-wielen voorzien.
Dit werk gaat over
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
- C. Roest, Het marine stoomwerktuig beschreven in de vorm van een woordenboek, 1842, appendix p. 2.
- H. Huijgens, Handleiding tot de kennis van het stoomwerktuig, Amsterdam 1847, p. 123-124, p. XI, afb. 123-124.
- J.M. Dirkzwager, 'Problemen en oplossingen bij de ontwikkeling van de stoomvaart in Nederland', Erfgoed van industrie en techniek 1 (1992) nr.3, p. 74-90, afb. p. 80.
- J.M. Dirkzwager, 'De Nederlandse marine als pionier in de technische ontwikkeling. De radervoortstuwing in het tweede kwart van de 19de eeuw', Tijdschrift voor zeegeschiedenis 10 (1991) nr. 1, p. 50-52.
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Rijkswerf Rotterdam
Model of a Paddle Wheel
Rotterdam, United Kingdom, 1834
Inscriptions
- inscription, near the handle:A.
- label, top left:538 former inventory label
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-538
Entry
Model of a feathering wheel (port) with eight moving paddle boards.
The shaft does not continue through the wheel to the outer side. From the outer suspension a curved arm points inwards and forwards, with the axle for the eccentric mounted on its ending. The eccentric is thus mounted inside the wheel. It moves the paddles by means of spokes, each fitted on a separate axle. The model can be operated with a handle.
The model was made from sketches by C. Roest and following the investigations carried out by D. van den Bosch into the wheels of the British royal steam yacht Firebrand, which called at Hellevoetsluis and Rotterdam in 1834 during a visit by Queen Victoria.
The purpose of the design was to ensure that the paddle boards remained vertical when entering and coming out of the water, which greatly reduced the vibrations of the paddle wheel.
The alternative to the paddle wheel design by William Morgan was Samuel Seaward’s (1800-1842) feathering wheel, which was an improvement of François Cave’s design (NG-MC-539). Two ships were to be equipped with one of the designs each, but the models were accidentally switched and instead of Phoenix, Cerberus was equipped with Morgan paddle wheels in 1837.1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 538.
Scale (derived) 1:10.
Literature
C. Roest, Het marine stoomwerktuig beschreven in de vorm van een woordenboek, s.l. 1842, Appendix p. 2; H. Huijgens, Handleiding tot de kennis van het stoomwerktuig, Amsterdam 1847, pp. 123-24, pl. XI, figs. 123-24; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 538; J.M. Dirkzwager, ‘De Nederlandse Marine als pionier in de technische ontwikkeling. De radervoortstuwing in het tweede kwart van de 19de eeuw’, Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 10 (1991), no. 1, pp. 41-58, pp. 50-52; J.M. Dirkzwager, ‘Problemen en oplossingen bij de ontwikkeling van de stoomvaart in Nederland’, Erfgoed van Industrie en Techniek 3 (1992), pp. 74-90, p. 80; A.J. Hoving, ‘Early Dutch Paddlewheelers’, Model Shipwright 79 (1992), pp. 59-63
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Rotterdam, Model of a Paddle Wheel, Rotterdam, 1834', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053798
(accessed 16 December 2025 00:29:15).Footnotes
- 1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 538.