Drie modellen van een kunstklip

anoniem, 1799 - 1800

Drie modellen van een kunstklip. Van boven gezien zijn het achthoeken met scherpe punten in de hoeken. In zijaanzicht lijken het omgedraaide pyramides met ankerkettingen aan de punt beneden. Het onderste gedeelte van de ene is een omgekeerde pyramide met vierkante basis, gesloten met planken (C); bij de tweede is hetzelfde gedeelte een pyramide met achthoekige basis, gesloten met planken, met een anker aan de ketting en worden de radiale balken door knieën ondersteund (B); de derde is open gelaten en heeft ook knieën ter ondersteuning van de radiale balken. Een standaard in het midden verbindt alle constructie-elementen (A).

Soort kunstwerkdemonstratiemodel
ObjectnummerNG-MC-805
Afmetingen(C): hoogte 19,4 cm x diameter 34,9 cm, (B): hoogte 20,5 cm x diameter 36 cm, (A): hoogte 19,8 cm x diameter 34 cm
Fysieke kenmerkenhout, messing, ijzer en lood

Identificatie

Titel(s)
Drie modellen van een kunstklip
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-805
Beschrijving
Drie modellen van een kunstklip. Van boven gezien zijn het achthoeken met scherpe punten in de hoeken. In zijaanzicht lijken het omgedraaide pyramides met ankerkettingen aan de punt beneden. Het onderste gedeelte van de ene is een omgekeerde pyramide met vierkante basis, gesloten met planken (C); bij de tweede is hetzelfde gedeelte een pyramide met achthoekige basis, gesloten met planken, met een anker aan de ketting en worden de radiale balken door knieën ondersteund (B); de derde is open gelaten en heeft ook knieën ter ondersteuning van de radiale balken. Een standaard in het midden verbindt alle constructie-elementen (A).
Onderdeel van catalogus

Vervaardiging

Vervaardiging
- modelmaker: anoniem, Nederland
- naar ontwerp van Hendrik Aeneae, Nederland
Datering
1799 - 1800
Zoek verder op

Materiaal en techniek

Fysieke kenmerken
hout, messing, ijzer en lood
Afmetingen
- (C): hoogte 19,4 cm x diameter 34,9 cm
- (B): hoogte 20,5 cm x diameter 36 cm
- (A): hoogte 19,8 cm x diameter 34 cm

Toelichting

Kunstklippen of 'haspels' waren een uitvinding van H. Aeneae, lid van het Comité Central van de Marine van de Bataafse Republiek. Geankerd en net onder het wateroppervlak drijvend moesten zij de havens tegen vijandelijke schepen versperren. Een werd gebouwd en beproefd in de haven van het Nieuwediep, maar de kettingen waaraan de kanons, dienst doend als ankers, vastgemaakt waren hielden het niet en het gevaarte moest op het droge gesleept worden. Toen tijdens een storm een hospitaalschip tegen de klip aandreef, werd de klip beschadigd en niet het schip. De Zweedse admiraal Cronsaedt was geïnteresseerd in het ontwerp voor de verdediging van de Sont en de Belten en verkreeg hiervoor tekeningen en een beschrijving, evenals de Italiaanse ingenieur Salvini. .

Dit werk gaat over

Onderwerp

Verwerving en rechten

Copyright
Publiek domein
Herkomst
…; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Documentatie

- A. Lemmers, 'De kunstklip van Aeneae (1800) en de leugen van Asmus', Tijdschrift voor zeegeschiedenis (1993) nr. 2, p. 111-127, afb. 3.
- Mario Marzari, Progetti per l'imperatore. Andrea Salvini ingegnere a l'arsenal 1802-1817, Trieste 1990, p. 84, pl. XLVI(?)
- J.P. Asmus, Verzameling der verhandelingen over de defencie der zeegaten..., 1800 [Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam B216].

Gerelateerde objecten

Onderdelen

Duurzaam webadres

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
https://id.rijksmuseum.nl/200682400

Provenance

…; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Object number: NG-MC-805

Entry

Three models of artificial reefs (NG-MC-805-A, NG-MC-805-B and NG-MC-805-C).

Seen from above, the three models are all octagons with sharp points at the corners. From the side, they look like upturned pyramids with chains for anchoring at the tip. The lower section of one of them (on the right-hand side of the photograph) is an inverse pyramid with a square base, the sides closed with planking. The second one (middle) has a lower section in the shape of an upturned pyramid with octagonal base, the sides closed with planking, the radial beams supported with knees and an anchor fixed to the chain. The third (left) is left open, the radial beams also supported by knees. Kingposts in the centres connect all the construction elements.

Obreen mentions only one model,¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 805. whereas three were found. Artificial reefs were an invention by Hendrik Aeneae (1743-1810), member of the Central Committee for the Navy of the Batavian Republic. Anchored and floating slightly beneath the surface of the water, they were designed to defend harbours against enemy fleets.

One prototype was tested in the harbour of Den Helder. When, during a storm, a hospital ship drifted towards the contraption, the reef was damaged, but not the ship. The chains to which the cannon, serving as anchors, were attached, did not hold and the reef had to be towed on to the beach.

Swedish Admiral Carl Olof Cronstedt (1756-1820) was interested in the design for the defence of the Sound and the Belts and obtained drawings and a description, as did the Italian engineer Salvini.

Literature

J.P. Asmus, Verzameling der verhandelingen over de defencie der zeegaten ... , s.l. 1800, manuscript in HSM, inv. no. B.0216(0322); J.C.J. de Jonge, Geschiedenis van het Nederlandsche zeewezen, 5 vols. and index, Haarlem 1858-62, vol. 5, pp. 509-11; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 805; R.M. Haubourdin et al., De physique existentie dezes lands. Jan Blanken, inspecteur-generaal van de waterstaat (1755-1838), exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1987, no. 45; M. Marzari, Progetti per l’imperatore. Andrea Salvini ingegnere a l’arsenal 1802-1817, Trieste 1990, p. 84, possibly pl. XLVI; A.A. Lemmers, ‘De kunstklip van Aeneae (1800) en de leugen van Asmus’, Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 12 (1993), no. 2, pp. 111-27; A.A. Lemmers, Techniek op schaal. Modellen en het technologiebeleid van de Marine 1725-1885, Amsterdam 1996, pp. 100-15; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 108-11

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'anonymous, Three Models of Artificial Reefs, Netherlands, 1799 - 1800', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/200682400

(accessed 6 December 2025 21:18:14).

Footnotes

¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 805.