Aan de slag met de collectie:
Model van een toestel om schepen onder water te inspecteren
Olke Uhlenbeck, ca. 1800 - ca. 1858
Model van een mandvormig raamwerk met vier kleine wieltjes aan de zijkant en ogen voor touwen aan de bovenzijde. De kooiconstructie, in werkelijkheid in ijzer uit te voeren, was volgens ontwerper Uhlenbeck bedoeld 'Om onder wat de uitwendige deelen van den romp der schepen te kunnen onderzoeken'. De kooi bood plaats aan een duiker, die daarmee enoge bescherming en houvast genoot.
- Soort kunstwerkdemonstratiemodel
- ObjectnummerNG-MC-75
- Afmetingenhoogte 19,5 cm x breedte 19,5 cm x diepte 15,1 cm
- Fysieke kenmerkenmessing
Identificatie
Titel(s)
Model van een toestel om schepen onder water te inspecteren
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-75
Beschrijving
Model van een mandvormig raamwerk met vier kleine wieltjes aan de zijkant en ogen voor touwen aan de bovenzijde. De kooiconstructie, in werkelijkheid in ijzer uit te voeren, was volgens ontwerper Uhlenbeck bedoeld 'Om onder wat de uitwendige deelen van den romp der schepen te kunnen onderzoeken'. De kooi bood plaats aan een duiker, die daarmee enoge bescherming en houvast genoot.
Opschriften / Merken
label: ‘75’ voormalig inventarisnummer
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
modelmaker: Olke Uhlenbeck, Nederland
Datering
ca. 1800 - ca. 1858
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
messing
Afmetingen
hoogte 19,5 cm x breedte 19,5 cm x diepte 15,1 cm
Toelichting
Het nummer aan het model verwijst naar wat Obreen noemt een toestel om schepen onder water schoon te maken. Een ontwerp van Pieter Glavimans van een toestel om een lek in de romp aan de buitenant te benaderen, toont een vergelijkbaar mandvormig raamwerk. Het moest met zeildoek worden bekleed en waterdicht gemaakt, zodat werklui erin konden werken. Met touwen onder kiel enerzijds en over de scheepsreling aan de andere kant werd het op zijn plaats gebracht en gehouden. Zijn ontwerp heeft geen wielen. Eenzelfde apparaat werd door J.C. Rijk beschreven tijdens zijn reis naar Noord-Amerika met de korvet Pallas in 1825. Wij weten niet of zijn voorstel ooit werkelijk is beproefd.
Dit werk gaat over
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Olke Uhlenbeck
Model of an Apparatus for Cleaning Ships under Water
Netherlands, c. 1800 - c. 1858
Inscriptions
- label:75 former inventory label
Conservation
- Ab Hoving, juni 2010: metal cleaned; revarnished
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-75
Entry
Construction model of a quarter circular, basket-like structure with four small wheels on one side.
The number attached to the model identifies it as what Obreen calls an apparatus for cleaning ships under water.1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 75. A drawing by Pieter Glavimans (1755-1820) of a contraption to enable people to approach a leak from outside the ship shows a similar basket-like structure. Covered and made watertight with tarpaulin, it could be lowered against the side and people could work in it. It was positioned and held in place by means of ropes going under the keel, and ropes going up over the ship’s side. The wheels are missing from his design, however.
A similar contraption was described by Julius Constantijn Rijk (1787-1854) during his visit to North America in the sloop of war Pallas in 1825.2J.C. Rijk, Generaal Rapport Z.M. Pallas, s.l. 1825, manuscript with 6 appendices in HSM, inv. no. NII (03144), Bijlage 1, p. 202. It is not clear if it was ever tested in the Netherlands.
Literature
J.C. Rijk, Generaal Rapport Z.M. Pallas, s.l. 1825, manuscript with 6 appendices in HSM, inv. no. NII (03144), Bijlage 1, p. 202; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 75; A.A. Lemmers, Techniek op schaal. Modellen en het technologiebeleid van de Marine 1725-1885, Amsterdam 1996, pp. 217-18
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Olke Uhlenbeck, Model of an Apparatus for Cleaning Ships under Water, Netherlands, c. 1800 - c. 1858', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053224
(accessed 11 December 2025 07:42:30).Footnotes
- 1J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 75.
- 2J.C. Rijk, Generaal Rapport Z.M. Pallas, s.l. 1825, manuscript with 6 appendices in HSM, inv. no. NII (03144), Bijlage 1, p. 202.