Model van een driemastschip

anoniem, ca. 1780

Spantmodel van een uitzonderlijk driemastschip met rudimentair tuig. De huid is alleen aan bakboord aangebracht. Het meest opvallend zijn de rompvorm en constructie. De romp is een hoekig S-spant met doorgebouwde kiel, die van voren heel dik is en naar achteren toe versmalt. Het voorschip is breed en de romp wordt naar achteren toe steeds smaller in een rechte lijn; het achterschip staat op een hoog slemphout. De zeeg is helemaal vlak, het model heeft één barkhout. De zijden gaan boven het barkhout naar binnen toe. Het schip is niet volgens de gebruikelijke huid-op-spant methode gebouwd: de scheepswand bestaat uit in de lengte op elkaar gestapelde balken, die aan de buitenkant zijn afgeschuind voor de huid; slechts vier enkelvoudige spanten houden het geheel bijeen. Het brede, platte voorschip heeft geen galjoen en een bijna verticale voorsteven. Platte spiegel, hol wulf en klein hek ter afsluiting van het achterschip. Het roer is recht maar heeft een ronde roerkoning, draaiend in een uitgeholde achtersteven; rond, gesloten hennegat; de helmstok wordt op het achterdek gevoerd. Behalve dit campagnedek heeft het model nog één, doorlopend dek. Het tuig is een driemast polakker tuig met staand want, dat rudimentair en gedeeltelijk onjuist is. De fokkemast is het langst, de bezaansmast het kortst; boegspriet met kluifhout, gaffel en giek voor de bezaan. Geen rusten maar puttingijzers die onder de huid doorlopen tot onder aan de kiel.

Soort kunstwerkscheepsmodel, demonstratiemodel, volmodel
ObjectnummerNG-MC-655
Afmetingencapsule: hoogte 96 cm x breedte 118 cm x diepte 44 cm, model: hoogte 92 cm x lengte 118 cm x breedte 42,5 cm
Fysieke kenmerkenhout, messing en touw

Identificatie

Titel(s)
Model van een driemastschip
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-655
Beschrijving
Spantmodel van een uitzonderlijk driemastschip met rudimentair tuig. De huid is alleen aan bakboord aangebracht. Het meest opvallend zijn de rompvorm en constructie. De romp is een hoekig S-spant met doorgebouwde kiel, die van voren heel dik is en naar achteren toe versmalt. Het voorschip is breed en de romp wordt naar achteren toe steeds smaller in een rechte lijn; het achterschip staat op een hoog slemphout. De zeeg is helemaal vlak, het model heeft één barkhout. De zijden gaan boven het barkhout naar binnen toe. Het schip is niet volgens de gebruikelijke huid-op-spant methode gebouwd: de scheepswand bestaat uit in de lengte op elkaar gestapelde balken, die aan de buitenkant zijn afgeschuind voor de huid; slechts vier enkelvoudige spanten houden het geheel bijeen. Het brede, platte voorschip heeft geen galjoen en een bijna verticale voorsteven. Platte spiegel, hol wulf en klein hek ter afsluiting van het achterschip. Het roer is recht maar heeft een ronde roerkoning, draaiend in een uitgeholde achtersteven; rond, gesloten hennegat; de helmstok wordt op het achterdek gevoerd. Behalve dit campagnedek heeft het model nog één, doorlopend dek. Het tuig is een driemast polakker tuig met staand want, dat rudimentair en gedeeltelijk onjuist is. De fokkemast is het langst, de bezaansmast het kortst; boegspriet met kluifhout, gaffel en giek voor de bezaan. Geen rusten maar puttingijzers die onder de huid doorlopen tot onder aan de kiel.
Opschriften / Merken
opschrift, op de reling: ‘A·Nº70’
Onderdeel van catalogus

Vervaardiging

Vervaardiging
modelmaker: anoniem, Nederland
Datering
ca. 1780
Zoek verder op

Materiaal en techniek

Fysieke kenmerken
hout, messing en touw
Afmetingen
- capsule: hoogte 96 cm x breedte 118 cm x diepte 44 cm
- model: hoogte 92 cm x lengte 118 cm x breedte 42,5 cm

Toelichting

Volgens Obreen werd dit model gemaakt naar een schip dat voor bijzondere rekening in 1779 op Bikkerseiland te Amsterdam werd gebouwd en in 1780 onder Franse vlag van Texel uitvoer. Er zijn geen bronnen gevonden die dit kunnen bevestigen. Het roer is een van de vroegste vormen van het roer met ronde roerkoning.

Dit werk gaat over

Onderwerp

Verwerving en rechten

Copyright
Publiek domein
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Documentatie

Catalogue of the International Ship Model Exhibition, London 1882, cat.nr. 157.

Duurzaam webadres

Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
https://id.rijksmuseum.nl/20053887

Inscriptions

inscription, on the taffrail:A·Nº70

Conservation

Ab Hoving, mei 2008: minor repairs
, 8 februari 2022 - 31 maart 2022

Provenance

...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Object number: NG-MC-655

Entry

Wooden frame model of a three-masted ship with rudimentary rigging.

The model is only planked on the port side. The most remarkable features are the shape of the hull and its construction. The hull has a V-shaped bottom with an S-keel, which is very thick at the bow and becomes narrower towards the stern. At the bow the ship is wide and the hull becomes narrower towards the rear in a straight line. The stern has a high deadwood. The sheer is completely flat, the model has one wale. The sides come in above the wale. The ship is not built according to the regular frame-and-skin method, but the sides are made up of timbers lying on top of each other and forming layers, their outer side smoothed for the planking. Only four solid frames hold these timbers together. The wide, flat forebody of the ship has an almost vertical stem and no beakhead. The stern has a square tuck, a hollow counter and a small, closed taffrail. The rudder is straight but has a round head: the main piece is rounded at the front and turns within a hollow sternpost. The helm port is round and closed, the tiller comes on to the poop. Besides the poop, the model has one main deck. It has a three-mast polacre rig with standing rigging only and one yard to each mast. The foremast is the largest, the mizzen mast the smallest. It has a bowsprit with jibboom, and a gaff and boom for the mizzen. There are no channels but chainplates, which go all the way down to the keel underneath the planking.

According to Obreen this model was built according to the plans of a ship ordered and built in a yard at Bickerseiland in Amsterdam in 1779, and sailed from Texel under French colours in 1780.¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 655. It was never heard of since. It was probably used as a timber ship, and, similar to the timber ship designed by Charles Wood,²See models NG-MC-108 and NG-MC-506. to be completely deconstructed on arrival. At that time, France suffered a great shortage of masts and shipbuilding timber, which were considered contraband by the British. The round-headed rudder on the model is the earliest example found yet.

Scale unknown.

Literature

Catalogue of the International Ship Model Exhibition, exh. cat. London (?) 1882, cat. no. 157; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 655; A.J. Hoving and A.A. Lemmers, ‘Smokkelwaar ten tijde van de Vierde Engelse Oorlog’, Scheepshistorie 8 (2009), pp. 76-80; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 80-85

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'anonymous, Model of a Three-Masted Ship, Netherlands, c. 1780', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053887

(accessed 12 December 2025 03:18:53).

Footnotes

¹J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 655.
²See models NG-MC-108 and NG-MC-506.