Aan de slag met de collectie:
Halfmodel van een schroefstoomschip
Rijkswerf Amsterdam, ca. 1875 - ca. 1878
Gepolychromeerd stapelmodel (stuurboord) van een driemast schroefstoomschip. Het dek is gesloten. Het model heeft zes grote poorten, en twee kleine midscheeps; opvallend zijn de boegpoorten voor en achter, die een maximum schootsveld mogelijk maken. Klippersteven waarvan de krul ontbreekt. Elliptisch hek, schroeflichttoestel met vierbladige Mangin-schroef en roer met afgerond roerblad. Het model heeft twee schoorstenen. De zeeg is nagenoeg vlak. Rond onderwaterschip met kimkiel. Schaal 1:50 (schaal op model).
- Soort kunstwerkscheepsmodel, werfmodel, halfmodel
- ObjectnummerNG-MC-1383
- Afmetingenhoogte 43,5 cm x breedte 210,5 cm x diepte 15,5 cm
- Fysieke kenmerkenhout
Identificatie
Titel(s)
Halfmodel van een schroefstoomschip
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-1383
Beschrijving
Gepolychromeerd stapelmodel (stuurboord) van een driemast schroefstoomschip. Het dek is gesloten. Het model heeft zes grote poorten, en twee kleine midscheeps; opvallend zijn de boegpoorten voor en achter, die een maximum schootsveld mogelijk maken. Klippersteven waarvan de krul ontbreekt. Elliptisch hek, schroeflichttoestel met vierbladige Mangin-schroef en roer met afgerond roerblad. Het model heeft twee schoorstenen. De zeeg is nagenoeg vlak. Rond onderwaterschip met kimkiel. Schaal 1:50 (schaal op model).
Opschriften / Merken
- opschrift, midden boven, op een ovaal grijs label: ‘ATJEH / Schroefstoomschip 1e Klasse / 1/50 ware grootte.’
- opschrift, rechtsonder, op een stuk papier, in inkt: ‘Voornaamste Afmetingen / [followed by measurements] / Wapening / [followed by armament]’
- etiket, midden rechts: ‘1383’ voormalig inventarisnummer
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
modelmaker: Rijkswerf Amsterdam, Amsterdam
Datering
ca. 1875 - ca. 1878
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout
Afmetingen
hoogte 43,5 cm x breedte 210,5 cm x diepte 15,5 cm
Toelichting
Het schroefstoomschip 1ste klasse van 80 m lengte Atjeh, ontwerp van B.J. Tideman, werd in 1875-1876 te Amsterdam gebouwd. De machines werden geleverd door de Koninklijke Fabriek voor Stoom- en andere Werktuigen te Amsterdam. Zij was bewapend met zes kanons van 17 cm en vier van 12 cm. Ze had een laag fregatstuig en telescopische schoorstenen die bij het zeilen werden neergelaten. Zij was de eerste van de zgn. Atjeh-klasse, waarvan de andere schepen waren de Tromp, de Koningin Emma der Nederlanden, de De Ruyter, de Van Speyk en de Johan Willem Friso. Zij ondernam verschillende naar Oost-Indië en in de Atlantische Oceaan, en bezocht in 1880 de Wereldtentoonstelling te Melbourne. Afgevoerd in 1922.
Dit werk gaat over
Persoon
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
Bruno Johannes Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, (...) van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam, 1876-1880, livret A.
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Rijkswerf Amsterdam
Half Model of a Screw Steamer
Amsterdam, c. 1875 - c. 1878
Inscriptions
- inscription, top centre, on an oval grey label:ATJEH / Schroefstoomschip 1e Klasse / 1/50 ware grootte.
- inscription, bottom right, on a piece of paper, in ink:Voornaamste Afmetingen / [followed by measurements] / Wapening / [followed by armament]
- label, centre right:1383 former inventory label
Conservation
- Ab Hoving, januari 2012: minor repairs
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-1383
Entry
Polychromed wooden ‘bread-and-butter’ style half model of the starboard side of a three-masted screw steamer, mounted on a rectangular wooden backboard with a stand that has been painted white.
Six large and two smaller gun ports are indicated on the black-painted side of the model. The deck is closed and features two black funnels. The clipper bow once featured a decorative scroll as a billethead; its outline is still visible. Below the elliptical stern an aperture for a four-blade, Mangin-type screw propeller and lifting frame are indicated, as well as a rudder with a rounded blade. The sheer is virtually flat. The hull is round with a bilge keel and painted a metallic silver colour. The position of three masts and the bowsprit is shown in a truncated form. The masts and funnel are all raked considerably. All masts are missing but their outline is still visible.
The gun ports for the bow chaser and stern chaser, indented to allow for a maximum field of fire, are this model’s notable features.
The 80-metre First Rate screw steamer Atjeh, designed by Bruno Johannes Tideman (1834-1883), was built from 1875 to 1876 in Amsterdam. Atjeh was made of iron with wooden planking. The engines were provided by the Koninklijke Fabriek van Stoom en Andere Werktuigen in Amsterdam. The screw steamer carried six 17-cm guns and four 12-cm guns. It was rigged with a flush frigate rig and had telescopic funnels that could be lowered during sailing to reduce drag. Atjeh represented a new class of screw steamers, the so-called Atjeh class. Other vessels belonging to the same class were Tromp, Koningin Emma der Nederlanden, De Ruyter, Van Speyk and Johan Willem Friso. Atjeh made several trips to the Dutch East Indies and visited the Universal Exposition in Melbourne in 1880. The vessel was finally decommissioned in 1922.1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 59.
Scale (on model) 1:50.
Literature
B.J. Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, ... van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam 1876-80, livret A; J.M. Obreen et al., handwritten inventory list for items 944 to 1431, 1884, manuscript in HNA 476 RMA, inv. no. 1089, no. 1383; A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 59; J.M. Dirkzwager, Dr. B.J. Tideman (1834-1883). Grondlegger van de moderne scheepsbouw in Nederland, Leiden 1970
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Amsterdam, Half Model of a Screw Steamer, Amsterdam, c. 1875 - c. 1878', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20054254
(accessed 15 December 2025 01:36:04).Footnotes
- 1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 59.