Aan de slag met de collectie:
Halfmodel van het voorschip van een drijvende batterij van 32 stukken
Rijkswerf Willemsoord, 1861
Bestaande houten linieschepen werden omgebouwd tot drijvende batterij: een geschutsplatform om de Neder-landse zeegaten te verdedigen. De marine hoopte zo de dure houten schepen nog een tweede leven te geven. Dit model stelt de batterij Neptunus voor, die werd uitgerust met 32 stukken geschut. De Neptunus werd oorspronkelijk gebouwd als een linieschip met dezelfde naam.
- Soort kunstwerkschaalmodel, constructiemodel
- ObjectnummerNG-MC-1121
- Afmetingenhoogte 28,4 cm x breedte 130,2 cm x diepte 24 cm
- Fysieke kenmerkenhout en messing
Identificatie
Titel(s)
Halfmodel van het voorschip van een drijvende batterij van 32 stukken
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-1121
Beschrijving
Langsscheepse doorsnede van een drijvende batterij, op een grondplank. Bij het voorste gedeelte is de huid en wegering weggelaten, zodat alle spanten en vloerbalken zichtbaar zijn. Drie dekken, elf geschutpoorten in de zijde voor het hoofddek, anderhalve poort voor hoofd- en bovendek voor en achter. De zeeg van het originele schip is duidelijk zichtbaar. Het model staat op stapelblokken, die overeenkomen met de spantnummers op de tekeningen. Schaal 1:50 (schaal op model).
Opschriften / Merken
- opschrift, midscheeps, op de voor- en achtersteven, drie keer: ‘LAST / LEDIG’
- opschrift, op de voet, links: ‘Drijvende Batterij / NEPTUNUS.’
- opschrift, op de voet, rechts: ‘Voornaamste afmetingen / [followed by measurements]’
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
- modelmaker: Rijkswerf Willemsoord, Den Helder
- naar ontwerp van P.A. Bruijn, Den Helder
Datering
1861
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout en messing
Afmetingen
hoogte 28,4 cm x breedte 130,2 cm x diepte 24 cm
Toelichting
De drijvende batterij van 32 stukken Neptunus, voorgesteld door dit model, werd in 1858-1860 gebouwd van het linieschip van 84 stukken Neptunus (lang 57.80 m, gebouwd door C. Soetermeer in Vlissingen in 1821-1835, de laatste driekdekker van de Nederlandse Marine; herdoopt de Koning der Nederlanden in 1844 en afgevoerd in 1876). Het was het eerste Nederlandse linieschip dat tot drijvende batterij werd omgebouwd door L.K. Turk en werd daarbij opnieuw herdoopt Neptunus. Vergelijking met tekeningen en archiefmateriaal wijst erop dat dit model de wijzigingen voorgesteld door P.A. Bruijn in september 1861 laat zien.
Dit werk gaat over
Persoon
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
- Bruno Johannes Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, (...) van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam, 1876-1880, 2de afd., p. 8.
- L.K. Turk, 'Over het veranderen van een linieschip van 84 stukken tot Drijvende batterij', Mededeelingen betrekkelijk het Zeewezen (1861) nr. 2, p. 1-12.
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Rijkswerf Willemsoord
Model of a 32-Gun Floating Battery
Den Helder, Den Helder, 1861
Inscriptions
- inscription, amidships, on the stem and stern, three times:LAST / LEDIG
- inscription, on the base, left:Drijvende Batterij / NEPTUNUS.
- inscription, on the base, right:Voornaamste afmetingen / [followed by measurements]
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-1121
Entry
Longitudinal cross section of a floating battery showing one half only, mounted on a rectangular base. The fore of the battery is not planked and has no ceiling, showing all the floor timbers and frames. Three decks, eleven gun ports in the side for the main deck, one and a half gun ports for the main and upper deck fore and aft are indicated. The sheer of the original ship is clearly noticeable. The model is placed on keel blocks, which correspond to the frame numbers in the drawings.
The 32-gun floating battery Neptunus, represented by this model, was cut down from 1858 to 1860 from the 84-gun ship Neptunus (57.80 metres long, built by Cornelis Soetermeer (1782-1842) in Flushing from 1821 to 1835 and the last three-decker of the Dutch Navy; renamed Koning der Nederlanden in 1844 and decommissioned in 1876).1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 3. It was the first Dutch ship to be converted to a floating battery by Lambertus Katharinus Turk (1811-1873), after which it was renamed Neptunus. Comparison with drawings and archival material suggests that this model represents the changes proposed by P.A. Bruijn in September 1861.
Scale (on model) 1:50.
Literature
L.K. Turk, ‘Over het veranderen van een linieschip van 84 stukken tot drijvende batterij’, Mededeelingen betrekkelijk het zeewezen (1861), no. 2, pp. 1-12; B.J. Tideman, Memoriaal van de Marine, bevattende opgaven betrekkelijk de afmetingen, constructie, ... van Nederlandsche oorlogsschepen en omtrent enige havens, dokken, sluizen, werven enz., Amsterdam 1876-80, vol. 2, p. 8; J.M. Obreen et al., handwritten inventory list for items 944 to 1431, 1884, manuscript in HNA 476 RMA, inv. no. 1089, no. 1121; A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 3; A. van Dijk, Voor Pampus. De ontwikkeling van de scheepsbouw bij de Koninklijke Marine omstreeks 1860, Amsterdam/The Hague 1987 (Bijdragen tot de Nederlandse Marinegeschiedenis, vol. 4), pp. 55 ff.; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 142-45
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Willemsoord, Model of a 32-Gun Floating Battery, Den Helder, 1861', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/200316073
(accessed 15 December 2025 22:35:26).Footnotes
- 1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 3.