Aan de slag met de collectie:
Model van een half achterschip van een schroefstoomschip
Rijkswerf Amsterdam, ca. 1854 - ca. 1855
Model van een half achterschip van een schroefstoomschip. Model van een half achterschip (bakboord) met schroefkoker, op een grondplank. Elliptisch hek; drie dekken aangegeven. Soetermeer's kruisverband; de huid is weggelaten. De schroefkoker, tussen achtersteven en roersteven, dient voor het lichten van schroefraam met schroef, die niet op het model zijn aangebracht. Schaal 1:20 (schaal op model).
- Soort kunstwerkdemonstratiemodel
- ObjectnummerNG-MC-104
- Afmetingencapsule: hoogte 79 cm x breedte 76 cm x diepte 52,5 cm, model: hoogte 71 cm x breedte 72 cm x diepte 48,5 cm
- Fysieke kenmerkenhout en messing
Identificatie
Titel(s)
Model van een half achterschip van een schroefstoomschip
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-104
Beschrijving
Model van een half achterschip van een schroefstoomschip. Model van een half achterschip (bakboord) met schroefkoker, op een grondplank. Elliptisch hek; drie dekken aangegeven. Soetermeer's kruisverband; de huid is weggelaten. De schroefkoker, tussen achtersteven en roersteven, dient voor het lichten van schroefraam met schroef, die niet op het model zijn aangebracht. Schaal 1:20 (schaal op model).
Opschriften / Merken
- opschrift, op het voetstuk, op een ovaal wit metalen label: ‘ADMIRAAL van WASSENAAR. / Schroef Fregat van 45 Stukkn 300 P:Kr / 1/20 ware grootte’
- etiket, op het voetstuk: ‘104’ voormalig inventarisnummer
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
modelmaker: Rijkswerf Amsterdam, Amsterdam
Datering
ca. 1854 - ca. 1855
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout en messing
Afmetingen
- capsule: hoogte 79 cm x breedte 76 cm x diepte 52,5 cm
- model: hoogte 71 cm x breedte 72 cm x diepte 48,5 cm
Toelichting
Dit model is specifiek gebouwd om de constructie te demonstreren van het achterschip van het schroefstoomschip de Piet Hein, in 1833 als linieschip op stapel gezet, uiteengenomen en in 1853-1856 als eerste Nederlands schroefstoomfregat afgebouwd door A.E. Tromp in Amsterdam, lang 59.62 m, herdoopt de Admiraal van Wassenaer. Het is waarschijnlijk het model vernoemd in de archieven, dat in 1855 van Amsterdam naar Den Haag verzonden werd. Dit ontwerp voor een schroefkoker, geïnspireerd op Engelse voorbeelden en tegen de wil van de ingenieurs opgelegd door minister van Marine J. Enslie en diens adviseur H.G. Jansen, was geen succes, omdat de lijn van het achterschip door het gat te abrupt werd verstoord. Het kwam zelfs tot een parlementaire enquète in 1861 over de Evertsen en de Admiraal van Wassenaer, die beide van deze constructie waren voorzien en zo hevig trilden, dat men vreesde dat het gehele achterschip zou afbreken. Voor daaropvolgende schepen werd op advies van Tromp gekozen voor het ontwerp van L.K. Turk.
Dit werk gaat over
Persoon
Onderwerp
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Documentatie
- J.M. Dirkzwager, 'Problemen en oplossingen bij de ontwikkeling van de stoomvaart in Nederland', Erfgoed van industrie en techniek 1 (1992) nr. 3, p. 74-90, afb. p. 84.
- J. Wentholt, Memoriaal reis Admiraal van Wassenaer, Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam MS B-II-539 1869.
- J.M. Dirkzwager, 'De introductie van de "waterschroef" in de Nederlandse Marine', Industriële archeologie 3 (1983) nr. 7, p. 80-96.
- J.M. Dirkzwager, Schroefvoortstuwing, MS 1989, RM.
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Rijkswerf Amsterdam
Half Model of the Stern of a Screw Steamer
Amsterdam, c. 1854 - c. 1855
Inscriptions
- inscription, on the base, on an oval white metal label:ADMIRAAL van WASSENAAR. / Schroef Fregat van 45 Stukkn 300 P:Kr / 1/20 ware grootte
- label, on the base:104 former inventory label
Provenance
...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883
Object number: NG-MC-104
Entry
Construction model of the port side of a stern with the screw aperture or well mounted on a rectangular base.
The model has an elliptical stern and shows three decks. The diagonal trussing is according to Soetermeer’s design. The planking has been left off. The well of the screw, between sternpost and rudderpost, serves to lift the frame with the screw, which are not fitted on the model.
This model was specifically made to show the construction of the stern of the screw steamer Piet Hein, put on the stocks as a ship of the line in 1833, taken apart and put together again as the first Dutch screw steamer frigate Admiraal van Wassenaer, 59.62 metres long, built by August Elize Tromp (1801-1871) in Amsterdam from 1853 to 1856.1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 55.
The model is probably the one mentioned in the archives as having been sent from Amsterdam to the Department of the Navy in The Hague in 1855.2HNA 2.12.01 Min. Marine, inv. no. 3979. This design of the screw aperture or well, inspired by British examples and imposed on Dutch engineers against their will by the Secretary of the Navy James Enslie (1795-1877) and his advisor H.G. Jansen, without success because it interrupted the lines of the stern: it caused such trembling that people feared the entire rear would fall off. In 1861 the affair escalated into a parliamentary enquiry on Evertsen and Admiraal van Wassenaer, both built with this construction. Following Tromp’s advice subsequent ships were thereafter built after Lambertus Katharinus Turk’s (1811-1873) design.
Scale (on model) 1:20.
Literature
J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 104; J. Wentholt, Memoriaal reis Admiraal van Wassenaer, s.l. 1869, manuscript in HSM, inv. no. S.2277(01); A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 55; J.M. Dirkzwager, ‘De introductie van de “waterschroef” in de Nederlandse Marine’, Industriële archeologie 7 (1983), pp. 80-96; J.M. Dirkzwager, ‘De Nederlandse marine als pionier in de technische ontwikkeling. Schroefvoortstuwing in het tweede en derde kwart van de negentiende eeuw’, Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 12 (1993), no. 1, pp. 13-26, pp. 27-29; H. Stevens (ed.), The Art of Technology: The Navy Model Collection in the Amsterdam Rijksmuseum, Amsterdam/Wormer 1995, pp. 58-59; A.J. Hoving, ‘Screw Propulsion’, Model Shipwright 80 (1992), pp. 58-62; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 198
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Amsterdam, Half Model of the Stern of a Screw Steamer, Amsterdam, c. 1854 - c. 1855', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053449
(accessed 14 December 2025 17:26:31).Footnotes
- 1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 55.
- 2HNA 2.12.01 Min. Marine, inv. no. 3979.