Model van een geschutsopstelling op het achterdek

Rijkswerf Rotterdam, 1837

Model van het achterdek van een raderstoomschip met bomkanon van 60 pond op draaislede. De loop is 15 cm lang en heeft een kaliber van 4 mm; door de druif gaat een eleveerschroef. De onderslede bestaat uit een houten frame van twee zware leggers met twee lichte ertussen, op drie dwarsbalken ieder met twee kogels onderin aan de uiteinden, die over de draaicirkels lopen; aan de voor- en achterkant loopt de slede op om het bovenaffuit te stoppen. Het bovenaffuit bestaat uit twee wangen met vier trappen, het bovendeel met tappan van massief messing; het dwarsverband bestaat uit een schuin kalf, twee aslijven en een dwarsbalk waarop de zoolplaat rust. De aslijven hebben geen wielen. Voor tegen de wangen zijn twee kleine wieltjes aangebracht, die over de rails van de buitenste leggers lopen, maar slechts als de wieltjes midden tegen het achter-aslijf opgekrikt zijn en lopen over de rails van het middelste paar leggers. Beugels om het achter-aslijf borgen het bovenaffuit op de slede. Het model laat specifiek twee ontwerpen voor het verwijderbare achterstuk van de reling zien, bestaand uit stukken potdeksel, steunders en poortsegmenten; het bakboordgedeelte staat verticaal en maakt gebruik van valpoorten tussen de steunders, terwijl het stuurboordgedeelte de lijn van de scheepshuid volgt en waarbij de poortsegmenten geheel afgenomen moeten worden. Schaal 1:20 (volgens Obreen).

  • Soort kunstwerkdemonstratiemodel, geschutsmodel
  • ObjectnummerNG-MC-102
  • Afmetingenhoogte 8,3 cm x breedte 41 cm x diepte 38 cm x kaliber 4 mm, beeboard plateau incl. object: hoogte 17,5 cm, beeboard plateau: breedte 54,3 cm x diepte 57,3 cm
  • Fysieke kenmerkenhout en messing

Rijkswerf Rotterdam

Model of a Gun Position on the Afterdeck

Rotterdam, Netherlands, Netherlands, Netherlands, 1837

Conservation

  • Ab Hoving, juni 2004: several missing hatches reconstructed; woodworm treatment

Provenance

...; transferred from the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, to the museum, 1883

Object number: NG-MC-102

Entry

Construction model of the afterdeck of a paddle steamer with a 60-pounder shell gun on slide and pivot.

The wooden barrel is 15 cm long and has a 4 mm calibre. It has an elevating screw in the button. The slide consists of a wooden frame with two main ledges and two thin ledges in between, with three cross-beams underneath with balls in the corners, running on the tracks of the pivot; the fore and rear rise to stop the carriage. The upper carriage consists of two parallel cheeks with four steps each, the upper parts with the trunnion holes made of solid brass, and connected by the axletrees, an inclined transom and a flat transom supporting the stool bed in the middle. The axletrees have no trucks; against the fore of the cheeks two small rollers are fitted, which only run on the tracks of the main ledges if the two rollers on a hinge attached to the hind axletree are jacked-up and run on the tracks of the middle pair of ledges. Braces around the hind axletrees secure the carriage to the slide. The model particularly demonstrates two designs for the removable aft section of the railing, consisting of sections of gunwale, posts and boards: the port section stands vertically and has port-lids with hinges, while the starboard section follows the line of the counter and the boards have to be removed entirely when lowering the railing.

The model represents two proposals for the railing of the aft gun position of the Dutch paddle steamer Phoenix (Rotterdam, 1834-36, length 39 metres, 7 guns).1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 45. Neither design was chosen. Instead the design as shown by model NG-MC-804 was accepted.

Scale (according to Obreen)2J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 102. 1:20.

Literature

L.K. Turk, Gegevens en tekeningen van geschut en munitie, verstrekt op verschillende schepen en sloepen van de Koninklijke Marine, s.l. [c. 1848], manuscript in NSM, inv. no. A.0356(0006), p. 128; J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 102; A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 45; W.G.M.H. Canisius, ‘De ontwikkeling van scheepsgeschut bij de Nederlandse marine in 1780-1880’, Erfgoed van Industrie en Techniek 2 (1993), no. 2, pp. 43-62, no. 3, pp. 80-87, p. 58

Citation

J. van der Vliet, 2016, 'Rijkswerf Rotterdam, Model of a Gun Position on the Afterdeck, Rotterdam, 1837', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20053448

(accessed 15 December 2025 22:35:12).

Footnotes

  • 1A.J. Vermeulen, De schepen van de Koninklijke Marine en die der gouvernementsmarine 1814-1962, The Hague 1962, p. 45.
  • 2J.M. Obreen, Catalogus der verzameling modellen van het Departement van Marine, The Hague 1858, no. 102.