Formed (solid) in a front and back mould and fired.

Slightly abraded.

…; found during the demolition of Teylingen Castle’s foundation, Voorhout, date unknown;¹¹J. Leeuwenberg with the assistance of W. Halsema-Kubes, Beeldhouwkunst in het Rijksmuseum, coll. cat. Amsterdam 1973, no. 884.…; from the Rijksmuseum van Oudheden, Leiden, transferred to the Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst, The Hague, 1875; transferred to the museum, 1885

Object number: BK-NM-1661

In the late Middle Ages, simple pipeclay (white-firing clay) sculptures such as this were serially produced in the Netherlands using moulds.²²For pipeclay production in the Northern Netherlands, see e.g. S. Ostkamp, ‘Productie en gebruik van pijpaarden en terracotta devotionalia in de Nederlanden (ca. 1350-ca. 1550): Het ambacht van de heylichenbacker voor Judocus Vredis, een archeologisch verslag’, in A. Böing and G. Inhester, Judocus Vredis: Kunst aus der Stille: Eine Klosterwerkstatt der Dürerzeit/Kunst uit de stilte: Een kloosterwerkplaats uit de tijd van Dürer, exh. cat. Münster (Westfälisches Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte)/Vreden (Hamaland-Museum)/Borken (Kreismuseum)/Deventer (Historisch Museum de Waag) 2001, pp. 188-256, esp. pp. 188-239 and S. Ostkamp, ‘Van Utrechtse bodem? Utrecht en de productie van pijpaarden devotionalia’, in M. Leeflang et al., Middeleeuwse beelden uit Utrecht: 1430-1530/Mittelalterliche Bildwerke aus Utrecht: 1430-1530, exh. cat. Utrecht (Museum Catharijneconvent)/Aachen (Suermondt-Ludwig-Museum) 2012-13, pp. 108-27. Utrecht was unquestionably an important centre for the production of pipeclay devotional objects, as the large number of moulds and misfires unearthed there attest. However, archaeological research shows that this production also occurred in cities such as Amsterdam, Leiden, Deventer, Kampen, Antwerp, Liège and Cologne.³³See S. Ostkamp, ‘Productie en gebruik van pijpaarden en terracotta devotionalia in de Nederlanden (ca. 1350-ca. 1550)’, in A. Böing, G. Inhester and T. Sodmann (ed.), Judocus Vredis: Kunst aus der Stille: eine Klosterwerkstatt der Dürerzeit/ Judocus Vredis: Kunst uit de stilte: Een kloosterwerkplaats uit de tijd van Dürer, exh. cat. Münster (Westfälisches Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte)/Vreden (Hamaland-Museum)/Borken (Kreismuseum)/Deventer (Historisch Museum de Waag) 2001, pp. 188-257, esp. pp. 206-07. This fairly small figurine, depicting a kneeling Virgin Mary from a Nativity, was discovered in the nineteenth century during the demolition of a foundation of Teylingen Castle in Voorhout. It was perhaps sealed into the wall as some kind of dedication gift.

Although discovered in Voorhout, this figurine could quite conceivably have been produced in the nearby city of Leiden, where a heyligenbacker (saint-firer) was located on the Varkenmarkt in the late Middle Ages. Among the discarded remnants of pipeclay production unearthed on this site was also a large, kneeling angel with very similar drapery folds.⁴⁴Leiden, Museum van Oudheden, inv. no. h 1989/5.42. For the find on the premises at Oude Varkenmarkt 13, Leiden, see H.J.E. van Beuningen, ‘Een 16de-eeuwse pijpaarden pelgrimsfles uit Leiden’, Bodemonderzoek in Leiden. Archeologisch jaarverslag 10 (1987), pp. 25-36; M.E. Kleiterp, ‘Een verzameling pijpaarden mallen en beeldjes uit Leiden in het Rijksmuseum van Oudheden’, Bodemonderzoek in Leiden. Archeologisch jaarverslag 11-12 (1988-89), pp. 77-88. Together with an albeit stylistically less similar pipeclay figurine of a kneeling Angel Playing a Lute in the Rijksmuseum collection (BK-KOG-1272-K), excavated in Utrecht, all three would have belonged to simple house altars featuring scenes of the Nativity or the Adoration.

Bieke van der Mark, 2024

J. Leeuwenberg with the assistance of W. Halsema-Kubes, Beeldhouwkunst in het Rijksmuseum, coll. cat. Amsterdam 1973, no. 884

B. van der Mark, 2024, 'anonymous, Kneeling Virgin, from a Nativity, Northern Netherlands, c. 1425 - c. 1475', in F. Scholten and B. van der Mark (eds.), European Sculpture in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/20036302