Maria, Jozef en drie engelen, Adriaen van Wesel, ca. 1475 - ca. 1477
eikenhout met sporen van polychromie, h 45,3cm × b 37,5cm × d 23,5cm Catalogus entry
Maria, Jozef en drie engelen, Adriaen van Wesel, ca. 1475 - ca. 1477
Verzamelingen met dit werk
Adriaen van Wesel
Cristianismo
5 april 2024 - 2.814 werken 5903 49
Maak zelf creaties van dit werk
Identificatie
Titel(s)
Maria, Jozef en drie engelen
Drie musicerende engelen met Jozef, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
Objecttype
Objectnummer
BK-NM-11647
Omschrijving
Op een sterk oplopend grondje en voor een opstaande wand knielen drie naar links gerichte engelen: één laat beide handen glijden over de dubbele rij toetsen van een opengeslagen klavichord en schijnt daarbij te zingen; de engel vooraan links, blij toeziend, houdt een vedel tegen de schouder; de derde leunt met vreugdevolle nieuwsgierigheid naar voren en bespeelt de luit. Achter hen buigt Jozef zich met ernstige belangstelling voorover, terwijl hij de rechterhand bij het hoofd houdt voor het afnemen van een hoofddeksel (dat verloren ging). Hij is gekleed in monnikspij, waarvan de kap is teruggevallen; de engelen dragen gegorde alben.
Vervaardiging
Materiaal en Techniek
Fysieke kenmerken
eikenhout met sporen van polychromie
Materiaal
Afmetingen
hoogte 45,3 cm × breedte 37,5 cm × diepte 23,5 cm
Toelichting
Het fragment wordt op stilistische gronden aan dezelfde hand toegeschreven als de twee in het gildehuis van de Illustere Lieve V rouwe- Broederschap te ' s- Hertogen bosch aanwezige groepen. Deze groepen, nog in hun oude bakken bewaard, zijn, zoals uit de archieven blijkt, onderdelen van het voorm. O.L. Vrouwealtaar, dat de broederschap in 1475 aan de Utrechter Adriaen van Wesel opdroeg te vervaardigen en dat in 1477 gereed kwam. Dit retabel werd geplaatst in de kapel van 0.L. Vrouw in de St. Janskerk. Ook de herkomst van het onderhavige fragment wijst in deze richting. In de voorm. verz. B. Oppenheim te Keulen bevond zich een groep van de Drie Koningen, welke de linkerhelft van dit fragment kan zijn geweest. Ook BK-NM-11713 kan tot BK-NM-11647. hebben behoord, maar dan niet tezamen met de Koningen, daar Maria bij die scène immers altijd zittend wordt afgebeeld. Het handgebaar van Jozef is te vergelijken met dat op een schilderij van Albert Bouts in het Museum te Antwerpen (M.J. Friedländer, Die altniederländische Malerei, III,1925, p. 69 pl. liv). De pij met capuchon wijst niet op een herder, zoals soms werd beweerd, doch op Jozef. [J. Leeuwenberg (o.c.)]
Onderwerp
Verwerving en rechten
Verwerving
aankoop 24-sep-1901
Copyright
Herkomst
? Commissioned by the Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady [Illustre Lieve Vrouwe Broederschap], Den Bosch, 1475;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1475-76_, fols. 207v to 208v. See P.T.A. Swillens, ‘De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489’, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. pp. 150-51; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1475.} installed in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1477;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1477_, fol. 265v. See P.T.A. Swillens, ‘De Utrechtse beeldhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489’, _Oud Holland_ 63 (1948), pp. 149-64, esp. p. 152; W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 1, 1477.} ? dismantled during the iconoclastic revolt, transferred to a safer, unknown location, 1566;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? reinstalled in the Sint-Janskathedraal, Den Bosch, 1567;{Archive Illustrious Brotherhood of Our Blessed Lady, Den Bosch, _Accounts 1566-67_. See W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81, suppl. 2, 1566-67.} ? transferred to the Confraternity House, Hinthamerstraat, Den Bosch, 1629;{W. Halsema-Kubes et al., _Adriaen van Wesel. Een Utrechtse beeldhouwer uit de late middeleeuwen (ca. 1417/ ca. 1490)_, exh. cat. Amsterdam (Rijksmuseum) 1980-81), p. 36.} ...; sale, Jonkheer Donas Theodoric Albéric van den Bogaerde (1829-1895), Heeswijk Castle, sold on the premises (Frederik Muller), 24 September 1901, no. 202, fl. 1950, to the museum, with support from the Vereniging Rembrandt
Relaties
Gerelateerd
- De Visitatie, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
- Knielende Maria, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
- Het Sterfbed van Maria, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
- De ontmoeting van de drie koningen, fragment van het Maria-altaar van de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap te Den Bosch
Documentatie
- 1100-1600, Reinier J. Baarsen, Frits Scholten, cat.nr. 30a
- Am Klavier : Werke europäischer Maler aus 6 Jahrhunderten, Walter Haacke, p. 21
- 1100 - 1600, Reinier J. Baarsen, Frits Scholten, cat.nr. 30a
- Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent : ca. 1200-1600, p. 195
- Een hogere werkelijkheid : Duitse en Franse beeldhouwkunst 1200-1600 uit het Rijksmuseum Amsterdam, Katharina Koselleck, Frits Scholten, Guido de Werd, p. 11, afb. 7
- Deftige devotie, cat.nr. 31
- Verzamelen van middeleeuwse kunst in Nederland 1830-1903, p. 123
- Nederlandse kunst in het Rijksmuseum 1400-1600, Reinier J. Baarsen, Jan Piet Filedt Kok, Ger Luijten, Hendrik Willem van Os, Frits Scholten
- Netherlandish art in the Rijksmuseum 1400-1600, Jan Piet Filedt Kok, Ger Luijten, Hendrik Willem van Os, Frits Scholten
- Flügelaltäre des späten Mittelalters, Hartmut Krohm, Eike Oellermann, p. 144-156
- In Buscoducis 1450-1629 : kunst uit de Bourgondische tijd te 's-Hertogenbosch : de cultuur van late Middeleeuwen en Renaissance, Jos Koldeweij, cat.nr. 134
- Meisterwerke des Klavierbaus = Stringed keyboard instruments, Franz Josef Hirt, p. 103
- Beeldhouwkunst in het Rijksmuseum [Amsterdam], Jaap Leeuwenberg, cat.nr. 16a
- Jheronimus Bosch : bijdragen bij gelegenheid van de herdenkingstentoonstelling te 's-Hertogenbosch 1967, L. Pirenne, J.K. Steppe, cat.nr. 88b
- Verflechtungen in der Kunst der Spätgotik zwischen 1360-1530 : Einwirkungen aus den westlichen Nachbarländern auf Westdeutschland längs der Rheinlinie und deutsch-rheinische Einwirkungen auf diese Länder, Walter Paatz, p. 48, afb. 41
- Sculpture in the Netherlands, Germany, France, and Spain 1400 to 1500, Theodor Müller, p. 89-90, afb. 108
- Middeleeuwse kunst der Noordelijke Nederlanden, cat.nr. 296
- Houten beelden : de houtsculptuur in de Noordelijke Nederlanden tijdens de late Middeleeuwen, Hans Sibbelee, Jan Joseph Marie Timmers, p. 47, afb., cat.nr. 83
- Middeleeuwsche beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden, Désiré Paul Raymond Arthur Bouvy, p. 73, afb. 69
- Kunstgeschiedenis der Nederlanden van de Middeleeuwen tot onzen tijd, N. Beets, A. van der Boom, Karel Gerard Boon, Gerard Brom, Hendrik Enno van Gelder, p. 136
- Kunstgeschiedenis der Nederlanden van de Middeleeuwen tot onzen tijd, N. Beets, A. van der Boom, Karel Gerard Boon, Gerard Brom, Hendrik Enno van Gelder, p. 136
- Tentoonstelling bijbelsche kunst, Frederik Schmidt-Degener, cat.nr. 77a
- Kunstgeschiedenis der Nederlanden samenvattende kunstgeschiedenis van Nederland en Vlaanderen van begin tot heden, N. Beets, Gerard Brom, Alexander Willem Byvanck, Hendrik Enno van Gelder, Jan Gerrit van Gelder, p. 95
- Die niederrheinische Plastik im 16. Jahrhundert und die Bildwerke des Kantener Doms : ein entwicklungsgeschichtlicher Versuch, Alfred Kamphausen, p. 10, afb. 7
- Catalogus van de beeldhouwwerken in het Nederlandsch Museum voor geschiedenis en kunst te Amsterdam [1915], p. 51-52, afb. 35, cat.nr. 183
- Catalogus, volledige uitgave [van de] Tentoonstelling van Noord-Nederlandsche schilder- en beeldhouwkunst vóór 1575 : 3 Sept.-3 Oct. 1913 te Utrecht, N. Beets, C.H. de Jonge, Willem Vogelsang, cat.nr. 115
- Die Holzskulptur in den Niederlanden, Marinus van Notten, Willem Vogelsang, dl. 2, pl. 4
- Catalogus van de beeldhouwwerken in het Nederlandsch Museum voor geschiedenis en kunst te Amsterdam [1904], p. 13, cat.nr. 43
- La sculpture hollandaise au Musée National d'Amsterdam, p. 17, pl. 6
- Adriaen van Wesel, Ontmoeting der drie koningen, 1475-1477, Willy Halsema-Kubes
- Twee onbekende retabelfragmenten van Adriaen van Wesel, Willy Halsema-Kubes
- Behouden voor het land : de strijd om het Antwerpse passiealtaar uit kasteel Heeswijk, Eefje van der Weijden
- G. Lemmens en G. de Werd, 'Een onbekend fragment van Adriaen van Wesels Maria-altaar van de Onze Lieve Vrouwe Broederschap?', Antiek VI (1971), p. 171.
- N. von Holst, 'Die Engel in der Weihnachtsnacht : Vom Werden und Wesen des Christi-Geburt-Bildes', Weltkunst XL (1970), nr. 24, p. 1625.
- F. van der Meer, "Kerstmuziek op de stalvloer", Openbaar Kunstbezit (1960), p. 21a-b.
- P.T.A. Swillens, Mens en Melodie (1958), p. 75-77.
- P.T.A. Swillens, 'Beeldhouwers en Beeldhouwkunst, in: J. Romijn, Hart van Nederland : Een boek over de stad en de provincie Utrecht, Utrecht, 1950, p. 217.
- P.T.A. Swillens, 'De Utrechtse beedlhouwer Adriaen van Wesel, ca. 1420-(na) 1489', Oud-Holland LXIII (1948), p. 159.
- J. Leeuwenberg, 'Het werk van den Meester der Musicerende Engelen en het vraagstuk van Jacob van der Borch opnieuw beschouwd', Oud-Holland LXIII (1948), p. 177, afb. 3.
- O. Wertheimer, Der Meister der Molsheimer Reliefs', Pantheon III (1929), p. 119.
- W. Vogelsang, 'Noord-Nederlandsche Beeldhouwwerken : De Meester van het Sterfbed van Maria ', Oudheidkundig Jaarboek V (1925), p. 185-200, afb. X.
- S. Muller Fz., 'De beelden der graftombe van bisschop Rudolf van Diepholt', De Nederlandse Musea I (1916), p. 7.
- W. Vogelsang, 'De Nederlandsche Beeldhouwkunst', Elsevier's geïllustreerd Maandschrift XXXI (1906), p. 374-375, afb. 4.
- A. Pit, 'Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst te Amsterdam - Aanwinsten', Bulletin van de Nederlandse Oudheidkundige Bond VI (1905), p. 13.
- A. Pit, 'De veiling Heeswijk en de aanwinsten van het Nederlandsch Museum', Bulletin van de Nederlandse Oudheidkundige Bond III (1901/1902), p. 11.
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL:
http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.24257
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!