AK-NM-6698 Twee vierkante flessen
• Blauw-wit Kangxi-porselein
• Onderdeel van Royers porseleincollectie
• Mogelijk onderdeel van Huygens’ porseleincollectie
• Oorspronkelijk vier exemplaren
• Jörg 1997, nr. 79 met refs
De manier van beschilderen van deze flessen sluit aan op de decors op Overgangsporselein: een verhalende voorstelling, gebaseerd op houtsneden. Jörg publiceerde de bron van het verhaal: Yang-jia jiang yanji, ‘The Command Troops of Yang Ye’s family’. Een vrouwelijke strijder van een gewone familie wil trouwen met de zoon van een generaal. Zij wordt geweigerd, maar ze kidnapt hem. Uiteindelijk wordt zij geaccepteerd, mede vanwege haar kwaliteiten op het slagveld, waar zij een leger van vrouwelijke militairen aanvoert. Het is een verhaal uit de Song-periode.
Royer had oorspronkelijk vier van deze flessen. Waarschijnlijk verwierf hij er twee in 1786 uit de nalatenschap van Susanna Louise Huygens (1714-1785), zijn tante van wie hij veel porselein overnam. Tot haar blauw-witte porselein behoorden ‘Twee vierkante Theebusschen of kelderflessen met Chineesche historien.’ Dat hij er ook elders nog twee vond is niet verwonderlijk. Hoe fraai ook, deze flessen zijn niet heel zeldzaam [zie Chirstie’s Amsterdam 19 mei 1993, nr. 39 (paar); Marchant, Recent Acquisitions, 2002 nr. 31 (paar); Sotheby’s Amsterdam, 2 mei 2005, nr. 26 (enkel stuk); brochure artdealer Bernwald 2005 (paar); Christie’s Amsterdam, 21 september 2010, nr. 387 (paar); Christie’s Amsterdam, 19 en 20 juni 2012, nr. 299a (enkel stuk)].
De vorm van de flessen sluit tot op zekere hoogte aan op vierkante vazen uit Overgangsperiode. Deze hebben echter meestal een wijde, ronde, uitlopende hals. Bovendien versmalt dit type vaas richting de voet. Deze volstrekt rechte flessen komen goed overeen met de Japanse flessen die de VOC en haar dienaren vanaf ca. 1670 in Deshima bestelden. De vierkante vorm was praktisch: ze konden met z’n zessen, negenen of twaalven in een kist (ook kelder genoemd) veilig en efficiënt verscheept worden. Aangenomen wordt dat een Europese glazen fles de Japanse pottenbakkers als voorbeeld werd gegeven. Nederlandse kooplieden bestelden dergelijke flessen met een ‘Japanse’ vorm ook in China, zodra daar de handel weer gemakkelijker werd. Een scherf van een dergelijke fles is gevonden in het wrak van het schip De Oosterland, dat in 1697 verging in de Tafelbaai, Zuid-Afrika [Klose 1999-2000, p. 67 fig. 3].
Bronnen:
C.J.A. Jörg, Chinese Ceramics in the Collection of the Rijksmuseum, Amsterdam. The Ming and Qing dynasties, London/ Amsterdam, 1997.
Jane Klose, ‘Oriental ceramics retrieved from three Dutch East India ships wrecked off the coast of Southern Africa: the Oosterland (1697), Bennebroek (1713), and Brederode (1785), Transactions of the Oriental Ceramic Society 64 (1999-2000).
Deze flessen tonen verschillende scènes uit <Romans over de generaals uit de familie Yang> (<Yangjia jiang yanyi>), een verzameling Chinese folklore en theaterstukken. De verhalen gaan over de loyaliteit en moed van de Yangs; hun vaderland verdedigend tegen buitenlandse machten, offeren zij zichzelf op. Een belangrijke rol is weggelegd voor de vrouwelijke krijgers, zusters en echtgenotes van de Yangs.
Ching-Ling Wang
