Aan de slag met de collectie:
Reconstructiemodel van een in Capelle opgegraven eenmastschip
toegeschreven aan Johannes Petrus Scholten, 1822
In 1822 werden in het Noord-Brabantse Capelle de resten van een schip en een anker opgegraven. Het eenmastschip was in 1593 ingezet bij het beleg van het nabijgelegen Geertruidenberg. De opgraving was de eerste archeologische scheepsopgraving in Nederland. Het model is een reconstructie van het opgegraven schip. Zeer opmerkelijk is dat het werd gemaakt van het originele wrakhout.
- Soort kunstwerkscheepsmodel, rompmodel, reconstructiemodel
- ObjectnummerNG-MC-999
- Afmetingenhoogte 25,4 cm x lengte 97 cm x breedte 33,6 cm
- Fysieke kenmerkenhout en ijzer
Identificatie
Titel(s)
- Reconstructiemodel van een in Capelle opgegraven eenmastschip
- Model van een eenmastschip
Objecttype
Objectnummer
NG-MC-999
Beschrijving
Vrij grof model van een eenmastschip zonder tuig. Het is een overnaadse platbodem spitsgatter met rechte, vallende stevens. Dekbalken geven een hoofddek aan, en het model heeft een voor- en achterplecht met luiken. Op het achterplecht staat een braadspil, op het voorplecht twee pompbuizen. In het ruim is achter een deel afgeschot. De zeeg loopt op naar beide uiteinden, het model heeft één barkhout. Van het tuig zijn een mastspoor, een masthouder en kettingputtings aangegeven. Het model is een reconstructie van het vaartuig dat op 22 februari 1822 te Capelle in de Langstraat werd ontdekt en vervolgens opgegraven. Het is geheel gemaakt van materiaal van het originele schip. Reconstructiemodel.
Opschriften / Merken
opschrift, op de bodem: ‘1822 D 4 M’
Onderdeel van catalogus
Vervaardiging
Vervaardiging
modelmaker: toegeschreven aan Johannes Petrus Scholten, Waalwijk
Datering
1822
Zoek verder op
Materiaal en techniek
Fysieke kenmerken
hout en ijzer
Afmetingen
hoogte 25,4 cm x lengte 97 cm x breedte 33,6 cm
Toelichting
Het model is een reconstructie van het vaartuig dat op 22 februari 1822 in Capelle, in de Langstraat (Noord-Brabant) werd ontdekt en vervolgens opgegraven. Mr. J.P. Scholten kreeg bij een bezoek aan de opgraving dit model aangeboden en bood het op zijn beurt aan de koning aan, die het in het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden te Den Haag plaatste. In 1859 werd het aan de Marinemodellenkamer overgedragen. In 1882 werd het model op de International Ship Model Exhibition te Londen getoond. De ontdekking van het schip leidde tot de eerste maritiem-archeologische opgraving in Nederland. De opgravingen werden door een commissie van de Koninklijke Academie van Wetenschappen beschreven. De operatie werd geleid door de onder-constructeur van Marine C.J. Glavimans, die tot de conclusie kwam dat het vaartuig deel had uitgemaakt van de krijgsmacht te water tegen Geertruidenberg in 1593; het werd waarschijnlijk te Capelle achtergelaten, waar het bij de dijkdoorbraak in 1644 zonk. Glavimans maakte later zelf ook een reconstructiemodel van het inmiddels geheel opgegraven schip (NG-NM-889), dat veel nauwkeuriger is; ook het anker, opgegraven bij de boot, is in de Rijksmuseumcollectie terechtgekomen (NG-NM-890).
Dit werk gaat over
Persoon
Onderwerp
Plaats
Verwerving en rechten
Copyright
Herkomst
…; Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, The Hague, 1822;{NHA 476 KKvZ, inv. no. 844, nos. 3.} transferred to the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, 1859;{NHA 476 KKvZ, inv. no. 917, no. 11.} transferred to the museum, 1883
Documentatie
- J. de Vries, C.F. van Maanen, S.I.Z. Wiselius en J.P. van Capelle, Verslag nopens het vaartuig op den 22en Februari 1822 in de gemeente Capelle op Langstraat onder den bovengrond ontdekt, Koninklijke Academie van Wetenschappen 1822.
- Reinder Reinders, 'Scheepsarcheologie in Nederland', Verantwoord onder water (1989).
- N. Habermehl, 'Cornelis Jan Glavimans (1795-1857), scheepsbouwer en archeoloog', in: J. van de Akker en R. Oosting (red.), Maritiem cultuurlandschap. Inleidingen gehouden tijdens het elfde Glavimans Symposion. Amersfoort, 30 mei 2008 (Amersfoort 2013), pp. 61-69.
- International Ship Model Exhibition.
Gerelateerde objecten
Gerelateerd
Duurzaam webadres
Als u naar dit object wilt verwijzen, gebruik dan de duurzame URL:
Vragen?
Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
Johannes Petrus Scholten (attributed to)
Model of a Single-Masted Vessel
Waalwijk, 1822
Inscriptions
- inscription, on the floor:1822 D 4 M
Provenance
…; Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, The Hague, 1822;1NHA 476 KKvZ, inv. no. 844, nos. 3. transferred to the Ministerie van Marine (Department of the Navy), The Hague, 1859;2NHA 476 KKvZ, inv. no. 917, no. 11. transferred to the museum, 1883
Object number: NG-MC-999
Entry
Model of a single-masted vessel without rigging.
Flat-bottomed, clinker-built, double-ender with a straight raking stem and sternpost. The deck beams indicate one main deck, the model has a fore and after cuddy, each with a hatch. On the after cuddy a windlass is fitted, in the fore cuddy are two pump trunks. In the hold aft is a bulkhead. The sheer rises towards both ends and the model has one wale. The model has a mast trunk, mast step and chains.
The model is a first reconstruction of the boat discovered on 22 February 1822 in the town of Capelle in North Brabant and subsequently excavated. It is entirely made out of material from the original vessel, but was made before the entire boat had been excavated and therefore is more an interpretation than a reconstruction.The model was made by Mr Johannes Petrus Scholten, a lawyer from the nearby town of Waalwijk, and handed to Minister of Finance Felix van Maanen when he visited the archaeological site. Van Maanen in turn presented it to the king, who had it placed in the Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden (Royal Cabinet of Curiosities) in The Hague.3J. Hendriks, Het schip van Capelle, Waalwijk 2014. In 1859, it was transferred to the Navy Model Room.4NHA 476 KKvZ, inv. no. 844, nos. 3, 9, inv. no. 917, no. 11. In 1882 the model was shown at the International Ship Model Exhibition in London.5Catalogue of the International Ship Model Exhibition, exh. cat. London (?) 1882.
The discovery of the boat resulted in the first maritime archaeological excavation in the Netherlands and garnered substantial public interest throughout the country. The excavations were commissioned by the Secretary of the Navy and supervised by the junior engineer of the Navy, Cornelis Jan Glavimans (1796-1857). The excavations were described in a report of the Koninklijk Academie van Wetenschappen (Royal Academy of Science).6C.J. Glavimans, ‘Naauwkeurig berigt en afbeelding van het in de gemeente Capelle ontdekte schip’, Konst- en Letterbode, 9 August 1822, pp. 99-102; J. de Vries et al., Verslag nopens het vaartuig op den 22en Februari 1822 in de gemeente Capelle op Langstraat onder den bovengrond ontdekt, (Amsterdam 1822).
Glavimans concluded that the vessel must have belonged to the naval detachment during the blockade of the town of Geertruidenberg in 1593. It was probably left behind in Capelle and sank when the dam burst in 1644. Glavimans himself made a second model (NG-NM-889),7An identical model is in the collection of the Maritiem Museum in Rotterdam, inv. no. M63. which is far more accurate. An anchor was also found, which is also in the collection of the Rijksmuseum (NG-NM-890).
Scale unknown.
Literature
C.J. Glavimans, ‘Naauwkeurig berigt en afbeelding van het in de gemeente Capelle ontdekte schip’, Konst- en Letterbode, 9 August 1822, pp. 99-102; J. de Vries et al., Verslag nopens het vaartuig op den 22en Februari 1822 in de gemeente Capelle op Langstraat onder den bovengrond ontdekt, (Amsterdam 1822); Catalogue of the International Ship Model Exhibition, exh. cat. London (?) 1882; J.M. Obreen et al., handwritten inventory list for items 944 to 1431, 1884, manuscript in HNA 476 RMA, inv. no. 1089, no. 999; R. Reinders, ‘Scheepsarcheologie in Nederland’, in KNOB (ed.), Verantwoord onder water, Amsterdam/Zutphen 1989, pp. 15-40; A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence, OR 2013, pp. 152-53; N. Habermehl, ‘Cornelis Jan Glavimans. (1795-1857). Scheepsbouwer en archeoloog’, in J. van de Akker and R. Oosting (eds.), Maritiem cultuurlandschap. Inleidingen gehouden tijdens het elfde Glavimans Symposion. Amersfoort, 30 mei 2008, Amersfoort 2013, pp. 61-69; J. Hendriks, Het schip van Capelle, Waalwijk 2014
Citation
J. van der Vliet, 2016, 'attributed to Johannes Petrus Scholten, Model of a Single-Masted Vessel, Waalwijk, 1822', in J. van der Vliet and A. Lemmers (eds.), Navy Models in the Rijksmuseum, online coll. cat. Amsterdam: https://data.rijksmuseum.nl/200316021
(accessed 9 December 2025 10:18:24).Footnotes
- 1NHA 476 KKvZ, inv. no. 844, nos. 3.
- 2NHA 476 KKvZ, inv. no. 917, no. 11.
- 3J. Hendriks, Het schip van Capelle, Waalwijk 2014.
- 4NHA 476 KKvZ, inv. no. 844, nos. 3, 9, inv. no. 917, no. 11.
- 5Catalogue of the International Ship Model Exhibition, exh. cat. London (?) 1882.
- 6C.J. Glavimans, ‘Naauwkeurig berigt en afbeelding van het in de gemeente Capelle ontdekte schip’, Konst- en Letterbode, 9 August 1822, pp. 99-102; J. de Vries et al., Verslag nopens het vaartuig op den 22en Februari 1822 in de gemeente Capelle op Langstraat onder den bovengrond ontdekt, (Amsterdam 1822).
- 7An identical model is in the collection of the Maritiem Museum in Rotterdam, inv. no. M63.