Willem van de Velde de Jonge

Willem van de Velde de Jonge wordt vaak in één adem genoemd met zijn vader, de oude Willem van de Velde, die zijn loopbaan begon als zeeman en later de officiële schilder van de Nederlandse marine werd. De indrukwekkende penschilderijen van vader Willem tonen zijn talent voor het gedetailleerd weergeven van schepen.

Met behulp van zijn vader ontwikkelde de jonge Van de Velde zich in het familieatelier in Amsterdam ook tot marine-expert.

De jonge Willem ging vervolgens in de leer bij befaamd marineschilder Simon de Vlieger, in wiens bruisende atelier in Weesp hij zijn artistieke talent ontwikkelde. Een dergelijke opleiding heeft zijn vader nooit genoten. Als schilder en kunstenaar oversteeg de zoon zijn vader.

Van maar weinig 17de-eeuwse kunstenaars bestaat een zo groot aantal tekeningen als van Willem van de Velde de Jonge en de Oude: alleen al in musea ruim 2500. Deze variëren van zelfstandige eindproducten tot studies van schepen waaruit geput kon worden voor schilderijen.

In het familieatelier werkten de naamgenoten onder één merknaam: ‘W.V.V.elde’ of ‘W.V.V.’, zoals te zien op deze vlag. Vanaf ongeveer 1680 voegde Willem van de Velde de Jonge daar haast consequent een “J” aan toe: hij beschouwde zich duidelijk als kunstenaar met een persoonlijkheid, een merknaam van een atelier paste daar niet meer bij.

De 3 jaar jongere broer van Willem van de Velde, Adriaen van de Velde, was ook kunstenaar. Incidenteel werkten de broers samen, maar Adriaen specialiseerde zich niet in marineschilderkunst, maar in het schilderen van landschappen.

Lodewijk van der Helst schilderde een portret van Willem van de Velde, waarbij de zelfverzekerde kunstenaar is afgebeeld met een deels opgerolde tekening in de hand. Het langgerekte formaat van die tekening is kenmerkend voor de Van de Veldes.

Tussen 1652 en 1674 was de Republiek der Verenigde Nederlanden betrokken bij vier Europese zee-oorlogen. Het vastleggen van gewonnen zeeslagen was zeer lucratief voor de Van de Veldes. Twintig jaar lang waren zij de meest prominente marineschilders in Amsterdam met belangrijke opdrachten van onder andere de admiraliteit.

Toen in 1672, ook wel het ‘Rampjaar’, aan de Republiek de oorlog verklaard werd door verschillende buurlanden, droogde de markt voor zeestukken in Amsterdam op. Willem van de Velde de Jonge en de Oude emigreerden samen naar Engeland, waar zij vanaf 1674 in dienst van een zeer prestigieuze opdrachtgever werkten: koning Karel II.

In Engeland was veel vraag naar spectaculaire schilderijen van zwoegende schepen in de storm. Het werk van Willem van de Velde de Jonge, geroemd om de prachtige kalme wateren, nam een nieuwe richting aan. Een schip in volle zee bij vliegende storm, bekend als De windstoot, is een indrukwekkend voorbeeld van deze latere stijl. Het zeventigkanons oorlogsschip verkeert in nood. Een windstoot deed de mast breken en een van de zeilen is losgeslagen.