Vincent van Gogh

Van Gogh beleefde zijn omgeving en het dagelijks leven op een intense manier. In zijn kunst uitte hij zijn emoties en ervaringen door middel van kleur, waar volgens hem een grote zeggingskracht van uitging. Ook met de manier waarop hij schilderde, met snel opgezette penseelstreken, drukte hij zijn gemoedstoestand uit.

In februari 1886 verhuisde Van Gogh vanuit België naar Parijs. Onder invloed van de impressionistische en pointillistische kunst die hij daar zag, deed hij afstand van zijn donkere kleurenpalet en ontwikkelde hij zijn kenmerkende stijl met losse verftoetsen en felle, frisse kleuren.

Er is slechts één portretfoto van Van Gogh overgeleverd. Wel zijn er maar liefst 35 geschilderde zelfportretten van hem bekend. Op zijn karakteristieke rode haar en lichte ogen na, heeft hij zijn eigen gezicht steeds anders verbeeld. Elke weergave hing samen met zijn stemming op dat moment, net als de specifieke schilderstijl die hij op dat moment hanteerde: traditioneel en donker of juist moderner met lichtere kleuren.

Vincent was gefascineerd door Japanse prenten. Met zijn broer Theo verzamelde hij er enkele honderden. Niet alleen vervaardigde hij geschilderde kopieën, ook gebruikte hij de stijl van deze houtsneden om zijn kunst te moderniseren. De hoog opgetilde horizon, de harde contourlijnen en de abrupte inkadering van de voorstellingen paste hij toe in zijn eigen schilderijen.

In Parijs raakte Vincent bevriend met een aantal kunstenaars die artistieke vernieuwing nastreefden, zoals Paul Gauguin, Émile Bernard, Charles Laval en Henri de Toulouse-Lautrec. Tijdens zijn verblijf in Zuid-Frankrijk wilde hij een kunstenaarsgemeenschap stichten, het ‘Atelier van het Zuiden’, waarvoor hij verschillende van zijn kunstenaarsvrienden uitnodigde. Gauguin was uiteindelijk de enige die gehoor gaf aan de oproep; samen woonden zij enkele maanden in het Gele Huis in Arles.

Met Gauguin had Van Gogh hevige discussies over kunst, die hoog opliepen. Na een explosieve ruzie sneed Vincent in een vlaag van verstandsverbijstering zijn oor af, waarna hij in het ziekenhuis terechtkwam. Deze eerste inzinking werd gevolgd door andere crises, waardoor hij zich vrijwillig een jaar lang liet opnemen in een psychiatrische instelling. Tot aan zijn tragische zelfmoord in 1890 bleef Van Gogh koortsachtig en onophoudelijk doorschilderen.

Voor Vincent stond de kleur geel symbool voor hoop en dankbaarheid. In 1888 vertrok hij naar Arles, op zoek naar de warme lichtval en felle kleuren van de Mediterrane kustregio. Ter plekke maakte hij een serie van vijf bloemstillevens met zonnebloemen. Op dit schilderij toonde hij dat hij een krachtige voorstelling kon neerzetten met gebruik van verschillende tinten van slechts één kleur: het door hem zo geliefde geel.

Naast schilder was Van Gogh ook een fervent tekenaar. In Arles herontdekte hij het tekenen met rietpen en inkt, materialen die hij in verband bracht met de Japanse kunst die hij bewonderde. De pennen sneed hij zelf uit het riet dat hij in de omgeving aantrof. De diversiteit aan inktstreepjes, -krullen en -puntjes waarmee hij hier de rots, de begroeiing en de velden weergaf, toont hoe hij zijn eigen ‘handschrift’ ontwikkelde in dit medium.

In de loop van vorige eeuw werd Vincent het grote voorbeeld van de geniale maar onbegrepen kunstenaar. Via anekdotes, boeken en films werd het mythische beeld gevoed van een armoedige kunstenaar die geen erkenning genoot tijdens zijn leven. Uit zijn uitgebreide correspondentie die is overgeleverd blijkt echter dat hij minder arm en gek was dan dat veelal wordt gedacht. Bovendien had hij in zijn eigen tijd ook al bewonderaars, al waren het er nog niet zo veel.

Al circa tien jaar na Vincents dood ontstond een discussie in de pers over zijn positie in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Sommige critici beweerden dat hij het Hollandse realisme tot het uiterste doorvoerde, terwijl anderen beweerden dat hij juist een exponent was van het Franse impressionisme. Vandaag de dag is Vincent een van de bekendste kunstenaars ter wereld en overstijgt zijn naam zijn nationaliteit.