Thérèse Schwartze

Als kind al werd Thérèse door haar vader klaargestoomd voor het kunstenaarsbestaan. Toen hij overleed, nam ze zijn atelier over en werd ze op haar 22ste kostwinner voor het gezin. Haar schildersbedrijf werd een ware familieonderneming; haar moeder verzorgde de financiële administratie en haar zusjes hielpen mee in de klantontvangst.

Door een combinatie van pasteuze en fijnere verfstreken bereikte Schwartze een speels en levendig effect. De plooival in de mouwen van de jonge vrouw is hier grof geschilderd, terwijl haar gezicht en haarlokken zeer gedetailleerd zijn.

Met portretten in pastelkrijt oogstte Schwartze veel lof. In slechts een paar uur tijd wist ze haar klanten in vlotte toetsen en heldere toonzetting vast te leggen. Kijk eens hoe geloofwaardig ze de kostbare stoffen van hun kleding, zoals zijde, tule en bont, kon nabootsen!

Er gaat een intieme sfeer uit van de portretten die Schwartze van haar naasten maakte. In het portret van haar nichtje Lizzy Ansingh zorgen het sterke contrast tussen licht en donker in het gezicht en tussen rood en groen in haar kleding voor een krachtige uitstraling. Lizzy kijkt ons indringend aan en houdt onze aandacht vast.

Thérèse stond bekend om haar sociale karakter en vlotte babbel. Ze ontwikkelde een uitgebreid netwerk van voorname personen in de kunstwereld, onder wie Rijksmuseumarchitect Pierre Cuypers. Via haar nichtje Lizzy Ansingh werd ze een rolmodel voor de Amsterdamse Joffers, een groep van vrouwelijke kunstenaars aan het begin van de 20ste eeuw waar Lizzy toe behoorde.

Schwartze maakte naam als portrettist van de elite, die veel geld betaalde voor haar schilderijen. Ook leden van het Koninklijk Huis ontdekten haar en lieten zich meermaals door haar portretteren in hun paleizen.

Schwartze stond bekend om haar snelle werkwijze. Volgens een schatting uit het jaar na haar overlijden heeft ze zo’n 1000 tekeningen, pastels en schilderijen gemaakt in de loop van haar carrière, die grofweg 40 jaar duurde.

München, Parijs, Engeland, Spanje: Schwartze reisde veel, in een tijd waarin reizen bepaald geen sinecure was. Als vrouw alleen was dit al helemaal ongebruikelijk. Haar ambitie, durf en doorzettingsvermogen, die resulteerden in haar succes en financiële onafhankelijkheid, verklaren haar uitzonderingspositie.

Het was belangrijk om een mooie ruimte te hebben om hooggeplaatste opdrachtgevers te kunnen ontvangen. Aan de Prinsengracht kocht Schwartze daarom meerdere naburige panden die ze samentrok tot één groot atelier. Later breidde ze dit uit met een eigen expositieruimte. Dit was haar visitekaartje.

Door haar vele successen op tentoonstellingen in binnen- en buitenland groeide Schwartze uit tot een ware beroemdheid. Vanwege haar verdiensten werd ze als eerste vrouw ooit in 1896 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.