Caesar van Everdingen

Hoe komt een in Alkmaar geboren jongen aan de voornamen Caesar Boëtius? Namen die je eigenlijk nooit tegenkomt in Nederland. Zijn moeder heeft echter Italiaanse wortels: de schilder wordt vernoemd naar zijn overgrootvader, die geboren was in Mantua.

In zijn eigen tijd is Caesar van Everdingen een succesvol schilder, maar daarna raakt hij in de vergetelheid. De laatste decennia is hij echter bezig aan een onstuitbare comeback. Kenmerkend is dat het Rijksmuseum pas in 1991 en 2009 belangrijke schilderijen van hem heeft weten te verwerven.

De stijl van Caesar Van Everdingen wordt classicistisch genoemd. Zijn werk kenmerkt zich door heldere kleuren, duidelijke contouren en afgewogen composities. De plooival van Meisje met een brede hoed herinnert aan die van klassieke beelden.

De vrouw die zich warmt aan warme kooltjes is een allegorie op de winter. Meestal wordt dit seizoen afgebeeld door een oud iemand, omdat men verband legt met de laatste, moeilijke fase van een mensenleven. Maar Caesar kiest voor een jonge dame.

De jonge vrouw die zich warmt aan de gloeiende kooltjes draagt een kostbare parelketting en oorhangers. Haar mutsje en hemd zijn versierd met kant en haar roze jasje is zelfs afgezet met hermelijn. Dit soort kamerjasjes waren toen heel modieus, ook op schilderijen van Vermeer, zoals De liefdesbrief, kom je ze tegen.

Van Everdingen mag in zijn schilderijen graag seksuele toespelingen maken. De vrouw die de winter voorstelt heeft haar rok opgetild om zich te warmen. De vrouw met de breedgerande hoed heeft bevallig haar schouder ontbloot en biedt de beschouwer een mandje met pruimen aan.

Zijn erotische schilderijen doen misschien anders vermoeden, maar Caesar van Everdingen was een trouwe aanhanger van de gereformeerde kerk. Hij en zijn vrouw lieten in hun testament zelfs een aanzienlijk bedrag na ter ondersteuning van arme studenten die theologie wilden studeren.

Het mandje dat de vrouw omhoog houdt, komt uit westelijk Afrika of Brazilië. Van de opmerkelijke hoed die ze op heeft, werd gedacht dat deze oorspronkelijk uit Egypte kwam. Van Everdingen roept met zijn schilderij een exotische, uitheemse sfeer op.

Caesar is een meester in het schilderen van stoffen. Hij observeert prachtig hoe de kleur van de huid kan weerschijnen op kleding. Kijk maar naar de rechtermouw van het Meisje met een brede hoed, waar hij in de grijze schaduw van een plooi zachtroze verftoetsen aanbrengt.

Caesars jongere broer Allaert was ook schilder, maar hun werken kunnen niet meer van elkaar verschillen. Allaert schildert uitsluitend landschappen, die vooral geïnspireerd zijn op een verblijf in Scandinavië. Voor de puissant rijke wapenhandelaar Hendrik Trip maakt hij een groot schilderij van diens geschutgieterij in het Zweedse Julita Bruk.