Andreas Schelfhout

Schelfhouts wintergezichten tonen Holland op zijn best: een gezellig uitje van de familie of het hele dorp op een bevroren vaart die bij strenge vorst ook als rijweg dient. Anders dan op 17de-eeuwse wintergezichten is de lucht meestal kalm, de zon heeft die dag geschenen en er heerst rustig plezier.

Voordat Schelfhout de winter als zijn hoofdonderwerp ontdekte, was hij vooral gefascineerd door bomen. Op zijn wandelingen tekende hij schetsboeken vol met studies van groepen bomen, boomstammen en bestudeerde hij hoe licht door het gebladerte valt.

Het resultaat van al die observaties van bomen waren schilderijen met meesterlijk weergegeven boompartijen. Het licht op deze olieverfschets wordt gefilterd door de bladeren. Zo verandert een boerenerf in een groene kathedraal.

Typerend voor de romantische landschapschilderkunst is de hang naar het verleden. Een ruïne van een kasteel of kapel verleent het landschap een geschiedenis. De afgebeelde wandelaarster mijmert, net als wij, over de glorie van weleer.

Zijn grootste succes behaalde de schilder met zijn wintergezichten, die zo geliefd waren dat ze ‘Schelfhoutjes’ werden genoemd. Op een ‘Schelfhoutje’ toonde de meester zijn kunsten: de brokken ijs glinsteren als glas en de schaatsers bewaren het perfecte evenwicht.

Schelfhout hield de verkoop van zijn schilderijen goed bij door ze allemaal in een schetsboek na te tekenen. Hij gaf ze een nummer en vermeldde er de naam van de koper bij. Een bijzondere administratie!

Net als veel andere romantische schilders reisde Schelfhout naar Noord-Frankrijk en Engeland. De steile witte kliffen van het Kanaal boden een geliefd onderwerp, zo heel anders dan het vlakke Hollandse land.

Vanaf een hoog standpunt gezien biedt het weidse duinlandschap een schitterend uitzicht. Hier spiegelde Schelfhout zich aan beroemde 17de-eeuwse voorgangers, zoals Jacob van Ruisdael die vergelijkbare vergezichten bij Haarlem had gemaakt.

Op zijn vijftigste was Schelfhouts roem op zijn hoogtepunt. Zijn schilderijen bevonden zich in de belangrijkste Europese collecties en zijn portret werd afgebeeld in Baugniets boek over de beroemdste kunstenaars van die tijd, uitgegeven in Parijs.

Schelfhout verzamelde in zijn woonplaats Den Haag een groep jonge kunstenaars om zich heen en bevorderde zo de romantische landschapsschool. Een van zijn bekendste en meest originele leerlingen was Wijnand Nuijen.