10 dingen over Vermeers Brieflezende Vrouw

Uit de serie 10 dingen over...

Het Rijksmuseum heeft vier Vermeers in de collectie. Het Melkmeisje, het Straatje, De Liefdesbrief en de Brieflezende vrouw. Hier lees je tien dingen die je misschien nog niet wist over Vermeers Brieflezende vrouw.

Vermeer

Grootste Vermeertentoonstelling ooit van 10 februari tot 4 juni 2023 in het Rijksmuseum.

Meer over de tentoonstelling
Brieflezende vrouw Brieflezende vrouw

{{ 1 | leadingZero }}

Vermeer was niet altijd zo populair als nu

Pas in de 19de eeuw werd het werk van Vermeer echt populair. Dit kwam onder andere door zijn keuze voor de wereld van de herkenbare burgerij en door kleine ingetogen voorstellingen.

Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 (detail)

Brieflezende vrouw Brieflezende vrouw

{{ 2 | leadingZero }}

Wat staat er in de brief?

De brief moet wel privé zijn, zakelijke brieven werden namelijk vooral op kantoor gelezen. Is het een liefdesbrief? Of is het een brief van een vriend, van familie? We zullen het nooit weten.

Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 (detail)

Brieflezende vrouw Brieflezende vrouw

{{ 3 | leadingZero }}

Ultiem voorbeeld van Vermeers blauw

Kenmerkend voor Vermeers schilderijen is zijn gebruik van de kleur blauw. Hij gebruikte hiervoor het kostbare halfedelsteen lapis lazuli. Ondanks dat Vermeer niet rijk was, gebruikte hij het veel.

Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 (detail)

{{ 4 | leadingZero }}

Het daglicht speelt een belangrijke rol

Dit komt bij Vermeer vrijwel altijd van een raam op links. Ook in Brieflezende vrouw suggereert hij dat licht van het links het vertrek binnenvalt. Een zachte blauwe schaduw is afkomstig van een onzichtbaar raam.

De geograaf, Johannes Vermeer. Frankfurt, Städel Museum

{{ 5 | leadingZero }}

Vermeer beeldt één landkaart af op meerdere schilderijen

De kaart op Brieflezende vrouw is gemaakt door Balthasar van Berckenrode en uitgegeven door kaartenmaker Willem Jansz Blaeu. Te zien zijn Holland en West-Friesland. Je ziet hem ook op De officier en het lachende meisje en De Liefdesbrief.

De officier en het lachende meisje, Johannes Vermeer, ca. 1658. New York, Frick Collection

{{ 6 | leadingZero }}

Ingetogen Vermeer

Vermeer was vrij ingetogen, ook met zijn handtekening. Hij ondertekende zijn schilderijen kortweg als IVMeer of IVM. Op Brieflezende vrouw staat zelfs helemaal geen handtekening.

Handtekening van Vermeer

{{ 7 | leadingZero }}

Het schilderij komt uit een legaat van Adriaan van der Hoop

Adriaan van der Hoop (1778-1854) was een puissant rijke Amsterdamse handelsman die een grote kunstverzameling aanlegde. Deze liet hij na zijn overlijden na aan de Gemeente Amsterdam.

Adriaan van der Hoop, Jan Adam Kruseman, 1835. Amsterdam Museum

{{ 8 | leadingZero }}

Meestervervalser Han van Meegeren & Vermeer

Han van Meegeren (1889 - 1947) is misschien wel de beroemdste vervalser uit de kunstgeschiedenis. Zijn pièce de résistance Emmaüsgangers verkocht hij voor veel geld aan het Boijmans van Beuningen. Nog voordat hij Emmaüsgangers schilderde maakte hij twee andere werken in Vermeers bekende trant. Een daarvan is de Muzieklezende vrouw, die uitsluitend als oefening bedoeld was en nooit ter verkoop is aangeboden.

Muzieklezende vrouw, Han van Meegeren

{{ 9 | leadingZero }}

Inspiratiebron voor vele dichters, schrijvers en kunstenaars

De Deen Vilhem Hammershoi (1864 – 1916) volgde Vermeer in zowel motieven, kleur en compositie. Zijn werk Ida leest een brief uit 1899 is haast een gespiegelde variant van Vermeers brieflezeres.

Ida leest een brief, Vilhelm Hammershøi, 1899

{{ 10 | leadingZero }}

Vermeer paste het schilderij aan

Bij een restauratie in 2010-11 is ontdekt dat de jas wijder was en er mogelijk nog een bontkraag onder zat. Daarnaast zijn de zorgvuldig op elkaar afgestelde kleuren hersteld en bepalen nu weer het beeld.

Röntgenscan van Brieflezende vrouw