De zeven werken van barmhartigheid

Meester van Alkmaar, 1504, schilderij, SK-A-2815

Een Hollandse stad vormt het decor voor een beeldverhaal dat laat zien hoe een goed christen hulpbehoevende mensen moet helpen. Christus staat in bijna elk tafereel tussen de toeschouwers. De scènes geven een indruk van de stedelijke samenleving omstreeks 1500. Tijdens de Beeldenstorm van 1566,…

Te zien in zaal 0.4

Portret van Willem I, prins van…

Adriaen Thomasz. Key, ca. 1579, schilderij, SK-A-3148

Onder de edelen in de Nederlanden die in opstand kwamen tegen het Spaanse gezag nam Willem van Oranje (1533-1584), een vooraanstaande plaats in. Opgegroeid aan het hof van Karel V, was hij een meester in het ragfijne diplomatieke spel; vandaar zijn bijnaam ‘de Zwijger’. Hij groeide uit tot de grote…

Te zien in zaal 2.1

Portret van een lid van de familie…

Cornelis Troost, 1736, schilderij, SK-A-3948

Dit portret wekt de indruk dat wij zo bij deze man kunnen binnenwandelen om samen met hem te genieten van kunst en muziek. Op typisch 18de-eeuwse wijze is er geen afstand, het portret wekt geen ontzag. We staan oog in oog met de opgewekte persoonlijkheid van de jongeman, lid van een rijke…

Te zien in zaal 1.1

De zielenvisserij

Adriaen Pietersz. van de Venne, 1614, schilderij, SK-A-447

Op de rivier vissen protestanten (links) en katholieken (rechts) naar aanhangers. Dat de strijd tussen katholieken en protestanten ook een politieke machtsstrijd was, blijkt uit de aanwezigheid van de machthebbers op beide oevers. Links: stadhouder prins Maurits en zijn broer Frederik Hendrik met…

Te zien in zaal 2.5

Stilleven met kazen

Floris Claesz. van Dijck, ca. 1615, schilderij, SK-A-4821

Op het kostbare damasten tafelkleed liggen etenswaren uitgestald: fruit, brood, kaas. In de 17de eeuw werd zo'n schilderij een ‘ontbijtgen’ genoemd. Uitbundige kleuren steken helder tegen elkaar af. De voorwerpen zijn zorgvuldig gerangschikt. Van Dijck koos een hoog standpunt zodat alles op tafel…

Te zien in de Eregalerij

Stilleven met vergulde bokaal

Willem Claesz. Heda, 1635, schilderij, SK-A-4830

Willem Heda schilderde veertig jaar lang uitsluitend stillevens. Zijn werk onderscheidt zich van stillevens van tijdgenoten: de kleuren zijn zachter, koeler en harmonieuzer. Een heldergele citroenschil vormt het enige kleuraccent. Met dit werk toont Heda zich een meester in het weergeven van…

Te zien in de Eregalerij

De dans om het gouden kalf

Lucas van Leyden, ca. 1530, schilderij, SK-A-3841

In een doorlopend landschap plaatste Lucas van Leyden het Bijbelverhaal over de Israëlieten die ontrouw waren aan God omdat zij een gouden beeld van een kalf aanbaden. Het drieluik waarschuwt tegen ongeloof en zedeloos gedrag. Wellicht hangt de keuze voor dit zeldzame thema samen met het opkomende…

Te zien in zaal 0.6

Stilleven met asperges

Adriaen Coorte, 1697, schilderij, SK-A-2099

Coorte vervaardigde vooral kleine stilleventjes met een intiem karakter. Door hun eenvoudige onderwerpen - asperges of besjes – staken zijn schilderijtjes scherp af tegen de grote pronkstillevens die in de mode waren. Daarop ging het juist om de overdaad aan kostbare spullen en etenswaren, terwijl…

Te zien in zaal 2.24

De buitenpartij

Dirck Hals, 1627, schilderij, SK-A-1796

Dirck Hals schilderde voornamelijk vrolijke gezelschappen, waarin hij vaak onopvallend een moralistische boodschap verwerkte. In dit schilderij - een op het oog frivole partij - verbeeldt het geketende aapje op de voorgrond de mens die in zonde leeft en zich daarvan niet kan losmaken. Zo wordt de…

Te zien in zaal 2.6

Stilleven met bloemen

Hans Bollongier, 1639, schilderij, SK-A-799

Dit uitbundige boeket oogt natuurlijk, maar tulpen, anemonen, rozen en anjers bloeien in de natuur niet gelijktijdig. Bollongier stelde er echter een uitgebalanceerde compositie mee samen. Het stilleven is geschilderd kort na de beurscrash in 1637, toen menigeen failliet ging door de speculatie in…