Het melkmeisje

Johannes Vermeer, ca. 1660, schilderij, SK-A-2344

Geconcentreerd schenkt een keukenmeid melk uit een kan. De voorstelling is heel verstild. Alleen het straaltje melk lijkt te bewegen. Van een alledaags onderwerp en een eenvoudige compositie wist Vermeer een indringend schilderij te maken. Vooral in de weergave van het licht onderscheidt Vermeer…

Te zien in de Eregalerij

Stilleven met vergulde bokaal

Willem Claesz. Heda, 1635, schilderij, SK-A-4830

Willem Heda schilderde veertig jaar lang uitsluitend stillevens. Zijn werk onderscheidt zich van stillevens van tijdgenoten: de kleuren zijn zachter, koeler en harmonieuzer. Een heldergele citroenschil vormt het enige kleuraccent. Met dit werk toont Heda zich een meester in het weergeven van…

Te zien in de Eregalerij

De buitenpartij

Dirck Hals, 1627, schilderij, SK-A-1796

Dirck Hals schilderde voornamelijk vrolijke gezelschappen, waarin hij vaak onopvallend een moralistische boodschap verwerkte. In dit schilderij - een op het oog frivole partij - verbeeldt het geketende aapje op de voorgrond de mens die in zonde leeft en zich daarvan niet kan losmaken. Zo wordt de…

Te zien in zaal 2.6

Interieur van de Sint-Odulphuskerk…

Pieter Jansz. Saenredam, 1649, schilderij, SK-C-217

De katholieke Sint-Odulphuskerk was in het begin van de Opstand tegen het Spaanse gezag in protestantse handen overgegaan. In de kerk vindt een kerkdienst plaats. De kerkgangers luisteren naar de predikant rechts in de preekstoel. De preek is in de protestantse eredienst het belangrijkste onderdeel…

Te zien in zaal 2.14

Het zieke kind

Gabriël Metsu, ca. 1664 - ca. 1666, schilderij, SK-A-3059

Bezorgd kijkt de moeder naar haar dochtertje, dat lusteloos op schoot hangt. Metsu verbeeldde een bijzonder onderwerp, want afbeeldingen van zieke kinderen kwamen in de 17de eeuw nauwelijks voor. Misschien wilde hij met de moeder de christelijke naastenliefde, ‘Caritas’, weergeven. Het…

De welvoorziene keuken

Joachim Bueckelaer, 1566, schilderij, SK-A-1451

Niet de overdadige uitstalling van groente, fruit, vlees, gevogelte en vaatwerk die deze keukenmeiden ons hier voorhouden is het hoofdthema van het schilderij. Dat is het bezoek van Jezus bij Maria en Martha, onopvallend afgebeeld in de achtergrond. In de tegenstelling tussen voor- en achtergrond…

Te zien in zaal 0.6

De dans om het gouden kalf

Lucas van Leyden, ca. 1530, schilderij, SK-A-3841

In een doorlopend landschap plaatste Lucas van Leyden het Bijbelverhaal over de Israëlieten die ontrouw waren aan God omdat zij een gouden beeld van een kalf aanbaden. Het drieluik waarschuwt tegen ongeloof en zedeloos gedrag. Wellicht hangt de keuze voor dit zeldzame thema samen met het opkomende…

Te zien in zaal 0.6

De heilige maagschap

Geertgen tot Sint Jans (atelier van), ca. 1495, schilderij, SK-A-500

In dit fictieve, middeleeuwse kerkgebouw is Christus’ naaste familie bijeen, de heilige maagschap, naar het oud-Nederlandse woord ‘maag’ voor bloedverwantschap. Links, in een blauw gewaad, zit Maria met Jezus en naast zich haar moeder Anna. Daarachter staan hun echtgenoten Jozef en Joachim. Rechts…

Te zien in zaal 0.1

Portret van Jacob Cornelisz van…

Jacob Cornelisz. van Oostsanen (atelier van), ca. 1533, schilderij, SK-A-1405

Zelfportretten zijn illustratief voor het groeiende zelfbewustzijn onder kunstenaars. Dit werk gold lang als het vroegst bekende zelfportret in de schilderkunst van de Noordelijke Nederlanden. Jacob Cornelisz kijkt ons direct aan; achter hem hangt een papiertje met het jaartal 1533 en zijn monogram…

Te zien in zaal 0.6

De Singelbrug bij de Paleisstraat…

George Hendrik Breitner, 1898, schilderij, SK-A-3580

Breitner maakte vaak zelf foto’s als voorbereiding op zijn schilderijen. Ook van dit schilderij is een aantal van zulke voorstudies bekend. De manier waarop de vrouw recht op ons af loopt en de afsnijding van het beeld doen heel fotografisch aan. Aanvankelijk was hier een dienstmeid geschilderd,…

Te zien in zaal 1.18