Kast van een schutterij

anoniem, ca. 1520 - ca. 1530, meubilair, BK-KOG-656

In deze kast werden de kostbaarheden, zoals drinkbekers en gildeketens, van een schutterij bewaard. De keizerskroon en de lelie op de voorpanelen zijn een eerbetoon aan de vorst: keizer Karel V. Door de rijke decoratie en goede staat wordt het in gotische stijl gemaakte kastje beschouwd als een…

Te zien in zaal 0.4

Boekenkist van Hugo de Groot

anoniem, ca. 1600 - ca. 1615, koffer, NG-KOG-1208

Volgens overlevering is dit de kist waarin Hugo de Groot in 1621 ontsnapte uit slot Loevestein, waar hij sinds 1619 een levenslange gevangenisstraf uitzat. De internationaal befaamde rechtsgeleerde De Groot (Grotius) was een van de politieke tegenstanders van prins Maurits die in 1618 werden…

Te zien in zaal 2.5

De zeven werken van barmhartigheid

Meester van Alkmaar, 1504, schilderij, SK-A-2815

Een Hollandse stad vormt het decor voor een beeldverhaal dat laat zien hoe een goed christen hulpbehoevende mensen moet helpen. Christus staat in bijna elk tafereel tussen de toeschouwers. De scènes geven een indruk van de stedelijke samenleving omstreeks 1500. Tijdens de Beeldenstorm van 1566,…

Te zien in zaal 0.4

De dans om het gouden kalf

Lucas van Leyden, ca. 1530, schilderij, SK-A-3841

In een doorlopend landschap plaatste Lucas van Leyden het Bijbelverhaal over de Israëlieten die ontrouw waren aan God omdat zij een gouden beeld van een kalf aanbaden. Het drieluik waarschuwt tegen ongeloof en zedeloos gedrag. Wellicht hangt de keuze voor dit zeldzame thema samen met het opkomende…

Te zien in zaal 0.6

Portret van Willem I, prins van…

Adriaen Thomasz. Key, ca. 1579, schilderij, SK-A-3148

Onder de edelen in de Nederlanden die in opstand kwamen tegen het Spaanse gezag nam Willem van Oranje (1533-1584), een vooraanstaande plaats in. Opgegroeid aan het hof van Karel V, was hij een meester in het ragfijne diplomatieke spel; vandaar zijn bijnaam ‘de Zwijger’. Hij groeide uit tot de grote…

Te zien in zaal 2.1

Maria Magdalena

Jan van Scorel, ca. 1530, schilderij, SK-A-372

De vrouw is Maria Magdalena. Zij is herkenbaar aan de zalfpot, waarmee ze de voeten van Jezus zou hebben verzorgd. Van Scorel schilderde haar als verleidelijke, luxe geklede courtisane, een verwijzing naar haar vermeende verleden als prostituee. In haar kleding straalt de invloed van de Italiaanse…

Te zien in zaal 0.6

De welvoorziene keuken

Joachim Bueckelaer, 1566, schilderij, SK-A-1451

Niet de overdadige uitstalling van groente, fruit, vlees, gevogelte en vaatwerk die deze keukenmeiden ons hier voorhouden is het hoofdthema van het schilderij. Dat is het bezoek van Jezus bij Maria en Martha, onopvallend afgebeeld in de achtergrond. In de tegenstelling tussen voor- en achtergrond…

Te zien in zaal 0.6

Zelfportret

Johan Gregor van der Schardt, ca. 1573 - ca. 1580, buste, BK-2000-17

Om dit kleine borstbeeld – het is de helft van de ware grootte – te maken, moest de beeldhouwer allerlei kunstgrepen met spiegels verrichten. Van der Schardt heeft zichzelf niet recht van voren weergegeven, maar hij wendt zijn blik van de beschouwer af, alsof hij deze niet wil zien. Het naakte…

Te zien in zaal 2.3

Portret van Jacob Cornelisz van…

Jacob Cornelisz. van Oostsanen (atelier van), ca. 1533, schilderij, SK-A-1405

Zelfportretten zijn illustratief voor het groeiende zelfbewustzijn onder kunstenaars. Dit werk gold lang als het vroegst bekende zelfportret in de schilderkunst van de Noordelijke Nederlanden. Jacob Cornelisz kijkt ons direct aan; achter hem hangt een papiertje met het jaartal 1533 en zijn monogram…

Te zien in zaal 0.6

De kindermoord in Bethlehem

Cornelis Cornelisz. van Haarlem, 1590, schilderij, SK-A-128

The New Testament relates that Judea’s King Herod was aghast when he heard the prophecy of a child born in Bethlehem who would become king of the Jews. To forestall this, he ordered all the baby boys under two to be killed. The artist has portrayed the massacre as a wild nightmare of naked men,…

Te zien in zaal 2.1