Mohammad Toha

Uit de serie Revolusi

Het maken van foto’s van gebeurtenissen op straat is tijdens de revolutie erg gevaarlijk. Toch hebben we een beeld van de gebeurtenissen, niet alleen door fotografie. De 11-jarige Mohammad Toha (1937-2007) legt de gebeurtenissen in zijn belegerde en bezette Yogyakarta vast in kleine waterverfwerken.

Mohammad Toha

Mohammad Toha is 11 jaar oud als de Nederlanders op 19 december 1948 zijn stad Yogyakarta aanvallen. De jonge, talentvolle tekenaar krijgt dan al een jaar lang samen met vier andere jongens les van de Sociaal-realistische schilder Dullah.

Mohammad Toha en zijn moeder, datum onbekend. Foto, uit Dullah, Karya Dalam Peperangan Dan Revolusi, Bali 1982. Onbekende fotograaf

Nederlandse paratroepen worden gedropt boven vliegveld Maguwo Nederlandse paratroepen worden gedropt boven vliegveld Maguwo

Documentaire schilders

Ze leren hoe ze snel schetsen kunnen maken in aquarelverf, zonder dat ze betrapt worden. Dullahs plan is om de tieners als documentaire schilders de situatie in de stad te laten vastleggen. De jongens werken ook als sigarettenventers en kunnen zo onopgemerkt over straat gaan.

Nederlandse paratroepen worden gedropt boven vliegveld Maguwo

Nederlandse bommenwerpers Nederlandse bommenwerpers

Start van de bezetting

Op 19 december 1948 ziet Mohammad Toha hoe tijdens zonsopgang een squadron Nederlandse bommenwerpers zijn stad nadert. Dit luidt het begin in van de Nederlandse bezetting van Yogyakarta, waar de Republikeinse regering zetelt en waar Toha woont.

Nederlandse bommenwerpers Mohammad Toha Adimidjojo (1937-2007), aquarel op hardboard, 1948

Nederlandse troepen gebruiken burgers als menselijk schild Nederlandse troepen gebruiken burgers als menselijk schild

Erg gevaarlijk

Het werk dat Toha doet is erg gevaarlijk. Sarjito, een van de andere vier jongens, is overleden in Tangerang, een gevangenis voor kinderen. Ook Sri Suwarno raakt vermist en keert nooit meer terug.

Nederlandse troepen gebruiken burgers als menselijk schild Mohammad Toha Adimidjojo (1937-2007), aquarel op hardboard, 1948

Nederlandse militairen doorzoeken het huis van Mohammad Toha op zoek naar zijn broer Nederlandse militairen doorzoeken het huis van Mohammad Toha op zoek naar zijn broer

Huiszoeking

Toha’s vader wordt gearresteerd. Vervolgens komen de Nederlandse soldaten naar zijn huis om de broer van Toha te zoeken. Ook deze intimiderende gebeurtenis legt Toha vast in waterverf. Hij beeldt zichzelf af zittend in de linkerhoek van de kamer.

Nederlandse militairen doorzoeken het huis van Mohammad Toha op zoek naar zijn broer Mohammad Toha Adimidjojo (1937-2007), aquarel op hardboard, 1949

Drie guerrillastrijders tijdens de 'General Attack' Drie guerrillastrijders tijdens de 'General Attack'

Yogyakarta

Toha schildert niet alleen de acties van de Nederlandse militairen. Op 1 maart 1949 herovert het Indonesische leger Yogyakarta kortstondig op de Nederlanders. Ook daarvan maakt hij een aquarel. De Nederlanders nemen het gebied daarna snel weer in.

Drie guerrillastrijders tijdens de 'General Attack'

SUKARNO

Het uitroepen van de onafhankelijkheid

Sutarso Nasrudin

Een vriendenboekje

Letty Kwee

Een baby in de revolutie

Jeanne van Leur - de Loos

Een huisjapon van zijden landkaarten

Tanja Dezentjé

Strijder voor diplomatieke erkenning

Petrus Akihary

Trouw aan vlag en kroon

Tjokorda Rai Pudak

Vrijheidsstrijder uit het laatste ‘paradijs’

Julia Nelisse

Babykleertjes van boekenkaften

Hans van Santen

Oorlogsvrijwilliger

Mohammad Toha

Talentvol schilder en oorlogsverslaggever