Een krijtrijke schets
Het wittige, vlekkerige uiterlijk van de hond (afb. 1) heeft de onderzoekers van Operatie Nachtwacht al vanaf het begin van het project hoofdbrekens gekost. Deze uiterlijke verschijning blijkt gerelateerd te zijn aan een lichtgekleurde geschilderde schets die Rembrandt heeft gebruikt om de eerste compositie van De Nachtwacht op te zetten. De verf van de schets is rijk aan krijt. De nieuwe beeldtechnieken waren in staat om deze krijtrijke schets in veel gebieden van het schilderij te visualiseren (afb. 2).
Een nieuwe ontdekking
Het gebruik van een dergelijke schetslaag is een nieuwe ontdekking en is nog niet eerder aangetroffen in een van Rembrandts schilderijen. In combinatie met de bruine kleur van de kwartsgrondering (die als middentoon fungeert), en het gebruik van vloeiende zwarte schetslijnen, is de witte schets een zeer efficiënte methode gebleken om de compositie van de voorstelling te bepalen en de eerste volumes aan te geven. Dit sluit aan bij Rembrandts spontane manier van werken om de compositie direct op het schilderij te ontwikkelen.
Efficiënte wijze geschilderd
De hond, die op zeer efficiënte wijze is geschilderd, is hier bij uitstek een goed voorbeeld van. De contouren en volumes van zijn lichaam zijn gedefinieerd met de lichte krijtrijke schetslaag, die vervolgens alleen bedekt is met dunne verflagen (afb. 3). Rembrandt liet delen van de bruine grondering en vermoedelijk ook van de lichte schetslaag opzettelijk open als onderdeel van de modellering.
Sleetsheid
Bovendien is de lichte krijtrijke schets zichtbaarder geworden door sleetsheid, veroorzaakt door eerdere behandelingen. Dit resulteert in ontsierende witachtige gebieden (afb. 4). Ook gaan we ervan uit, dat de lichte schets door degradatie vandaag de dag nog lichter oogt dan hij was bedoeld door Rembrandt. De nu blootliggende lichtgekleurde schets zorgt voor een storende tonale onbalans omdat deze contouren nu veel lichter lijken dan de gele hooglichten die Rembrandt aanbracht in het laatste stadium van het schilderproces.
