10 x Queering the Rijksmuseum

Uit de serie 10 dingen over...

Diversiteit in seksuele geaardheid en genderidentiteit is van alle tijden en alle culturen. Toch is de geschiedenis van de lhbtqi+-gemeenschap vaak onderbelicht. Daarom: 10 objecten uit de collectie van het Rijksmuseum!

Apollo en Hyacinthus Apollo en Hyacinthus

{{ 1 | leadingZero }}

Liefde

Het begrip ‘homoseksualiteit’ bestond nog niet in de Klassieke Oudheid. Liefdesverlangen kon simpelweg alle kanten opschieten. Hier omarmt de Griekse god Apollo zijn geliefde Hyacinthus, een knappe Spartaanse prins.

Apollo en Hyacinthus

Jupiter, vermomd als Diana, verleidt de nimf Callisto Jupiter, vermomd als Diana, verleidt de nimf Callisto

{{ 2 | leadingZero }}

Lust

De Romeinse oppergod Jupiter vermomde zich als de godin Diana, om de beeldschone nimf Callisto te verleiden. De lesbische omhelzing van Diana en Callisto is veelvuldig door kunstenaars verbeeld.

Jupiter, vermomd als Diana, verleidt de nimf Callisto Jacob de Wit (1695-1754), olieverf op doek, 1727

Iphis in een jongeman veranderd Iphis in een jongeman veranderd

{{ 3 | leadingZero }}

Transformatie

In zijn Metamorfosen beschrijft de Romeinse dichter Ovidius het verhaal van Iphis, geboren als meisje, maar opgevoed als jongen. Om een huwelijk tussen Iphis en het meisje Ianthe mogelijk te maken, veranderd de godin Isis Iphis in een jongen.

Iphis in een jongeman veranderd

Hermaphroditus als kariatide Hermaphroditus als kariatide

{{ 4 | leadingZero }}

Intersekse icoon

Ook oude beschavingen wisten dat intersekse condities bestonden. Goed bewijs daarvoor is de mythische figuur Hermaphroditus, het kind van de Griekse goden Hermes en Aphrodite dat zowel man als vrouw was.

Hermaphroditus als kariatide Giulio Romano (1499-1546), pen en penseel in bruin en wit op bruin papier, ca. 1520

Brugse monniken op de brandstapel, 1578 Brugse monniken op de brandstapel, 1578

{{ 5 | leadingZero }}

Gruwelijke vervolging

Nergens in West-Europa werd in de late middeleeuwen homoseksualiteit zo vaak bestraft als in de Zuidelijke Nederlanden. Mannen die zich hadden ‘bezondigd’ aan sodomie werden publiekelijk gemarteld en vermoord op brandstapels.

Brugse monniken op de brandstapel, 1578

Twee vrijende jongens Twee vrijende jongens

{{ 6 | leadingZero }}

Tolerantie

Zowel de spirituele als de seksuele liefde tussen mannen werd bezongen in de Perzische poëzie. Ook in miniaturen vinden we voorbeelden. In dit 17e-eeuwse exemplaar geven twee jonge mannen elkaar een speelse, sensuele omhelzing.

Twee vrijende jongens

Borstbeeld van Koning Willem II als prins van Oranje, C. Bozet, 1826 Borstbeeld van Koning Willem II als prins van Oranje, C. Bozet, 1826

{{ 7 | leadingZero }}

King Bi

Koning Willem II hield er, naast zijn huwelijk met Anna Paulowna, ook homoseksuele relaties op na. Mede onder druk van chantage stemde hij in met de grondwetsherziening van 1848, die hemzelf minder en het volk meer macht gaf.
Lesbisch ouderpaar bedankt de dominee na de doop van hun tweeling Lesbisch ouderpaar bedankt de dominee na de doop van hun tweeling

{{ 8 | leadingZero }}

Geloof

In 1982 werd in de Gereformeerde Kerk in Rotterdam-Delfshaven de tweeling van een lesbisch paar gedoopt: een primeur voor de Gereformeerde Kerken in Nederland. De vrouwen moesten twee jaar wachten voordat hun doopverzoek gehonoreerd werd.

Lesbisch ouderpaar bedankt de dominee na de doop van hun tweeling

Portret van Rob Portret van Rob

{{ 9 | leadingZero }}

Fetisj

Eind jaren ‘80 portretteerde Nick Sinclair mensen uit de Nederlandse kunstwereld. Onder hen was Rob Meijer, oprichter van de fetisjwinkel RoB Amsterdam en de bijbehorende galerie, waar onder meer het iconische, homo-erotische werk van Tom of Finland werd verkocht.

Portret van Rob

{{ 10 | leadingZero }}

Halssieraad

Een gezicht? Of een penis met Prins Albert-piercing? Deze dubbelzinnige ketting, die aansluit op clichés uit de homowereld, geeft vrij spel aan onze fantasie. Eigenaresse Marjan Unger genoot erg van de verwarde blikken die het sieraad oproept.

10 dingen over American Photography

De Surinaamse insecten van Maria Sibylla Merian

Beroemd om haar gedetailleerde illustraties van insecten en planten

10 dingen over Signaal 1 en 2 van Carel Visser

Een van de belangrijkste Nederlandse beeldhouwers van de twintigste eeuw

Muil Muil

10 dingen Point of View

De collectie bekeken vanuit een genderperspectief

10 dingen over Lee Ufan

Meisje in witte kimono Meisje in witte kimono

Breitners schildersmodellen Geesje en Anna

Maar wie waren deze meisjes eigenlijk?

De avondschool De avondschool

10 dingen over lichtjes in het Rijksmuseum

Ensemble van vier zilveren, deels vergulde zoutvaten gemaakt door de beroemde zeventiende-eeuwse Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma Ensemble van vier zilveren, deels vergulde zoutvaten gemaakt door de beroemde zeventiende-eeuwse Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma

10 dingen over de zoutvaten van de beroemde zilversmid Johannes Lutma

10 dingen over Richard Long

10 dingen over Herman Doomer

De belangrijkste Amsterdamse meubelmaker in de eerste helft van de 17de eeuw

Paulus geneest de man die niet kon lopen Paulus geneest de man die niet kon lopen

10 x fysieke en mentale diversiteit in beeld

Een impressie van fysieke en mentale diversiteit in de collectie van het Rijksmuseum

Fragment van het ‘Reuzen-Cyclorama’ Fragment van het ‘Reuzen-Cyclorama’

10 dingen over XXL Papier

Groot, groter, grootst!

10 dingen over het Meissenporselein van de familie Oppenheimer

Een breekbaar verleden

10 dingen over Catharina van Hemessen

Wie was Catharina van Hemessen en waarmee had zij internationaal succes?

Salomé met het hoofd van Johannes de Doper Salomé met het hoofd van Johannes de Doper

10 bijzondere vrouwen

Van Schilderessen, Historische Vrouwen tot Heldinnen

10 dingen over portretten

Welke verhalen vertellen de geportretteerden?

Stilleven met kalkoenpastei Stilleven met kalkoenpastei

10 werken met een relatie tot slavernij

Rijksmuseum & Slavernij

Eendracht en Vrede Eendracht en Vrede

10 x Queering the Rijksmuseum

Queer verhalen in de collectie

Het lot van een kerstboom Het lot van een kerstboom

10 x Kerst

Van het lot van de kerstboom tot de kerstwieg

10 x katten in het Rijksmuseum

Speciaal voor de kattenliefhebber

De heks De heks

Top 10 Halloween in het Rijksmuseum

Griezelen en gruwelen in Collectie Online