Kerst is voor iedereen dit jaar een stuk soberder en maken we er allemaal het beste van. Fijne feestdagen! Dit zijn onze tien kersttradities in de collectie van het Rijksmuseum.
01
Het lot van de kerstboom
Het lot van de kerstboom was in de negentiende eeuw niet veel anders dan nu. Zoals te lezen is in deze strip. Van omhakken tot versieren, om uiteindelijk te eindigen in kachelhout.
Het lot van een kerstboom
02
Stijlvolle kerst
Inmiddels is een kerstboom niet meer weg te denken in vele huishoudens. Gazette du Bon Ton, een Parijs modetijdschrift uit begin 20ste eeuw laat zien hoe je stijlvol de kerstboom versiert.
Gazette du Bon Ton, 1914 - No. 1, Pl. IV: Les Préparatifs de Noël / Robe d'après-midi de Redfern
03
Een bont versierde kerstboom
In hetzelfde blad volgt ook modeadvies voor kinderen. Al trekt de bont versierde kerstboom met speelgoedauto’s en poppen meer aandacht.
Gazette du Bon Ton, 1914 - No. 1, Pl. III: L'Arbre Merveilleux / Costumes d'enfants pour Noël
04
De notenkraker
Deze getekende notenkraker was een illustratie voor een Nederlandse uitgave van de Notenkraker en de muizenkoning van E.T.A. Hoffmann. Op dit verhaal is de beroemde balletvoorstelling gebaseerd.
Notenkraker in een huzarenmantel bij een kerstboom
05
Kerststal, of toch niet?
Dit beeld doet denken aan een kerststal, al bestaat het niet uit losse elementen. Scenes uit het leven van Christus, waaronder de Geboorte, inspireerden veel kunstenaars. Deze riepen extra devotie op rond feestdagen als Kerstmis.
De geboorte van Jezus toegeschreven aan Hans Kamensetzer (werkzaam ca. 1471–1487), Straatsburg, ca. 1470, loofhout (noten- of lindehout?) met originele polychromie
06
De kerstwieg
Een kerstwieg stond oorspronkelijk op het altaar, met daarin een beeld van Christus. Als de priester de wieg bewoog, begonnen de mensen met het zingen van kerstliederen.
Kerstwieg toegeschreven aan Jan II Borman (werkzaam 1479-1520), Brussel, ca. 1510, eikenhout, been
07
Het leven van Jezus Christus als stripverhaal
In dit 15de-eeuwse schilderij trekken achttien scènes uit het leven van Christus als een stripverhaal aan ons voorbij, zoals de geboorte, wat Christenen met kerst vieren.
Scènes uit het leven van Christus Maasland (Roermond?), ca. 1435, olieverf op doek op paneel
08
Rembrandt & Christus
Vele kunstenaars hebben de geboorte en aanbidding van Christus vastgelegd, ook Rembrandt. Op de ets zie je de aanbidding van de herders. Door het licht donker contrast, vallen onze ogen direct op Maria en Christus.
De aanbidding der herders: nachtstuk Rembrandt van Rijn (1606-1669), ets en droge naald, eerste staat, ca. 1657
09
Kinderen bij de kerstboom
Kerst wordt uitbundig gevierd op deze foto. Mensen lopen door het beeld, er is een voorstelling met kostuums gaande en kinderen spelen. Niet veel anders dan bij een gemiddeld gezin op kerstavond, of toch wel?
Kinderen rond een kerstboom met poppen
10
Traditie van kerstkaartjes
Kerst- en nieuwjaarswensen sturen naar vrienden, familie en kennissen. Dat doen we al meer dan anderhalve eeuw. Wie stuur jij dit jaar een kerstkaart?
Kerst- en nieuwjaarswens met bruidspaar, anoniem, ca. 1860 - ca. 1880
