Rembrandts Nachtwacht is het bekendste en belangrijkste schilderij van Nederland. Maar wat weet jij er eigenlijk van? Hier zijn 10 dingen die je misschien nog niet weet.


{{ 1 | leadingZero }}
De Nachtwacht is niet de oorspronkelijke naam van het schilderij
Aanvankelijk had het schilderij helemaal geen titel. Het Rijkmuseum gebruikt als officiele titel Schutters van wijk II onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq, bekend als de ‘Nachtwacht’. De naam Nachtwacht komt voor het eerst voor in een document uit 1797.
Nachtwacht, Schutters van wijk II onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq, Rembrandt van Rijn, 1642 (detail)


{{ 2 | leadingZero }}
We weten niet hoe lang Rembrandt deed over het werk
Rembrandt moet vóór december 1640 de opdracht hebben gekregen. Dan overlijdt een van de afgebeelde schutters. In 1642 was het werk klaar. Hij heeft er dus minimaal een jaar over gedaan, maar waarschijnlijk langer.
Nachtwacht, Schutters van wijk II onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq, Rembrandt van Rijn, 1642 (detail)
{{ 3 | leadingZero }}
De Nachtwacht is drie keer aangevallen
In 1911 viel een man het schilderij aan met een mes. In 1975 gebeurde dit weer en maakte iemand zelfs twaalf sneden toe in het doek. Daarna spoot in 1990 een man zuur op het schilderij. Door de het snelle optreden van een beveiliger werd gelukkig, net als in 1911, alleen het vernis aangetast.
Een detail van het doek na de aanval in 1975. Nationaal Archief, publiek domein
{{ 4 | leadingZero }}
Tijdens de oorlog lag de Nachtwacht opgerold in een grot in Maastricht
In 1939 werd het schilderij geëvacueerd en ondergebracht op verschillende plekken in Noord-Holland. In 1942 werd het verplaatst naar de Sint-Pietersberg in Limburg tot het eind van de oorlog.
De opgerolde Nachtwacht. Nationaal Archief, publiek domein
{{ 5 | leadingZero }}
De Nachtwacht is gemaakt voor een van de hoofdkwartieren van de schutterij
Het schilderij hing in de grote zaal van de Kloveniersdoelen. In 1715 werd het schilderij verplaatst naar het stadhuis, het huidige Paleis op de Dam.
Reconstructie gemaakt door Studio i2, in opdracht van Herman Colenbrander
{{ 6 | leadingZero }}
Er zijn vier repen van het schilderij afgesneden
Het schilderij was te groot voor zijn plek in het stadhuis en is daarom ingekort. Het grootste stuk is van de linkerkant afgesneden. De afgesneden repen zijn nooit teruggevonden.
Kopie naar De Nachtwacht, Gerrit Lundens (toegeschreven aan), ca. 1642 - ca. 1655
{{ 7 | leadingZero }}
De Nachtwacht is maar een keer in bruikleen gegeven
Dit was in 1898 toen het in het Stedelijk Museum Amsterdam hing voor een Rembrandt-tentoonstelling ter ere van de inhuldiging van koningin Wilhelmina.
De Nachtwacht op weg naar het Stedelijk Museum, 1898


{{ 8 | leadingZero }}
Een belangrijk detail is de schaduw van de hand van Kapitein Frans Bannink Cocq
De schaduw valt op de jas van luitenant Willem van Ruytenburch, met het wapen van Amsterdam precies tussen de duim en de wijsvinger. Rembrandt beeldt hiermee uit dat de stad in veilige handen is bij de schutters.
Nachtwacht, Schutters van wijk II onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq, Rembrandt van Rijn, 1642 (detail)


{{ 9 | leadingZero }}
Op het schilderij wordt geschoten
Links op het doek vult iemand het wapen. In het midden wordt het wapen afgevuurd en rechts blaast iemand het wapen weer schoon. Hiermee laat Rembrandt de werking van de klover zien.
Nachtwacht, Schutters van wijk II onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq, Rembrandt van Rijn, 1642 (detail)
{{ 10 | leadingZero }}
De Nachtwacht is in zijn bestaan al 25 keer behandeld
Operatie Nachtwacht is het grootste onderzoek ooit naar het werk en vindt plaats voor het oog van het publiek in de Nachtwachtzaal. Op basis van het onderzoek wordt bepaald hoe Rembrandts meesterwerk zo goed mogelijk kan worden behouden voor toekomstige generaties.
Rijksmuseum schilderijenrestaurator Henricus Hubertus Mertens verwijdert vernis van de Nachtwacht, 1946-47