10 dingen over de Koninklijke schat

Zij koesterden het eeuwenlang als topstuk in de koninklijke schatkamer. Sinds 1881 was het Duits privébezit. Een particuliere familie heeft het nu gekocht en geeft het in langdurig bruikleen.

Veel gouden en zilveren kunstwerken waren in de 17de eeuw duurder dan schilderijen. Bijvoorbeeld een zilveren kan en schaal van Van Vianen werd ruim zeven keer duurder geacht dan De Nachtwacht.

Paulus kwam uit een familie van zilversmeden. 16 jaar oud trok hij langs de Europese hoven om te werken en leren. Zo kreeg hij de belangrijkste baan van Europa in Praag als de keizerlijke edelsmid.

Deze bokaal is het enige bekende kunstwerk van Van Vianen dat volledig in goud is gemaakt en het enige dat door de kunstenaar voluit is gesigneerd. Hier zie je zijn volledige handtekening en datering.

Het verhaal op de beker is uit de Griekse oudheid. Je ziet Actaeon die Diana tijdens het baden bespiedt en daarna door haar in een hert wordt veranderd. Vervolgens wordt het hert gedood.

De bekerwand toont hoe Diana Actaeon nat spettert, hem in een hert verandert en hoe een hert wordt opgejaagd en gedood. Op het deksel staan drie goden die aangegeven dat de liefde verzorgd moet worden. De binnenkant van het deksel toont een portret van de opdrachtgever.

De maskers op het deksel en rond de voet maken duidelijk dat de kijker hier de hemel in kijkt. De band tussen de voorstelling op de bekerwand en het deksel geven aan dat hier de aarde wordt weergegeven.

Hij was vorst van Braunschweig-Wolfenbüttel, luthers prins-bisschop van Halberstadt (1563 –1613) en de opdrachtgever van de beker. Zijn dochter trouwde met Ernst Casimir, een voorouder van de Oranjes.

Drijven van edelmetaal vraagt van de maker een uitzonderlijk goede hand- oog coördinatie. Vanaf de voorzijde en de achterzijde wordt het metaal met een hamer en kleine metalen stiften bewerkt.

Al sinds de opening van Rijksmuseum is een wensenlijst opgesteld waar deze beker op stond. Voorlopig werden toen kopieën besteld, waaronder een van de beker die hier te zien is.