Tijdlijn Nederlandse geschiedenis
1506-1555 De Nederlanden onder Karel V
In 1506 volgde Karel V zijn vader Filips de Schone op als landsheer van de Nederlanden. Zijn voorgangers hadden geprobeerd de als los zand aan elkaar hangende Nederlandse gewesten te verenigen. Karel V voltooide dit karwei. Hierdoor legde hij de basis voor een centraal bestuurde, welvarende staat.
1566-1648 Nederlandse Opstand en het ontstaan van de Republiek
De Nederlandse Opstand of Tachtigjarige Oorlog is de gewapende strijd waarin de Noordelijke Nederlanden zich vrij vochten van het Spaanse koninkrijk. Behalve als een gevecht tegen buitenlandse overheersing moet de Opstand ook worden gezien als een grimmige burgeroorlog waarin grote groepen Nederlanders tegenover elkaar kwamen te staan. De Republiek der Verenigde Nederlanden kwam uit de strijd als een sterke soevereine staat en dé economische grootmacht van Europa.
1595-1640 Nederland overzee
In de 16de eeuw waren de Nederlanders de vrachtvaarders van Europa geworden. In de voetsporen van Spanje en Portugal trokken zij buiten Europa naar die gebieden in het Verre Oosten en Westen waar Spanje en Portugal tot dan toe als enige Europese landen lucratieve handel hadden gedreven.
1600-1690 Economische en culturele bloei in de Republiek
Welke andere plek zou men in de wereld kunnen kiezen waar alle comfort van het leven en alle interessante dingen, die men maar wensen kan, zo gemakkelijk te vinden zijn als in deze? Welk ander land is er, waar men zulk een volmaakte vrijheid kan genieten…?
Dit schreef René Descartes, Frans filosoof, in 1631. Die vrijheid was echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de overzeese gebieden werden tot slaaf gemaakten gelijkck met andere waren en goederen ende alsof het maer beesten waren behandeld, schreef dominee Jacobus Hondius in 1679 verontwaardigd, terwijl het immers menschen zijn van een en deselfde nature, gelijck als gy.
1650-1715 Republiek in oorlog met haar buren
De Republiek heeft het bij tijd en wijle zwaar te verduren gehad met haar buren. Die zeeoorlogen met Engeland kon de Republiek wel aan: zij brachten zeehelden voort. Maar de Republiek raakte ook betrokken bij grootschalige Europese landoorlogen, en meerdere malen met Frankrijk als tegenstander.
1780-1810 Patriottentijd, Bataafse Republiek en Franse Tijd
Eind 18de eeuw veroorzaakte economische achteruitgang grote spanningen binnen de Republiek. Burgerbewegingen zoals de patriotten zetten vraagtekens bij de bekwaamheid van stadhouder Willem V om te regeren. Onrust groeide en leidde in 1786 tot burgeroorlog, revolutie, staatsgrepen, buitenlandse inmenging en uiteindelijk inlijving bij Frankrijk in 1810. In deze stormachtige jaren werden de grondslagen gelegd voor Nederland als eenheidsstaat en monarchie.
1800-1980 Nederland als koloniale macht
Tijdens de periode van de Republiek (1588-1795) hadden de VOC en WIC overal in de wereld voet aan de grond gekregen. Toen deze handelscompagnieën failliet waren gegaan, vielen alle overzeese gebieden onder het gezag van de Nederlandse staat. Pas in de 20ste eeuw werden de belangrijkste koloniën Nederlands-Indië en Suriname politiek onafhankelijk van Nederland.
1810-1848 Koninkrijk der Nederlanden
Nadat in 1813 Napoleon Bonaparte bij Leipzig was verslagen, was Nederland weer een vrij land. Nederland werd toen een koninkrijk, tot 1831 samen met België. Het koninkrijk werd geregeerd door een absoluut heersende koning. Een revolutionaire grondwetsherziening in 1848 maakte van Nederland een constitutionele monarchie, wat het land nog steeds is.
1850-1918 Modernisering
In de tweede helft van de 19de eeuw moderniseerde Nederland. De opkomst van zware industrie, de aanleg van een spoorwegnet en andere technische vernieuwingen zetten het dagelijks leven op zijn kop. In de overzeese gebiedsdelen kwam in 1863 een einde aan de slavernij. En in Nederland zelf kwam het in 1922 na een lange kiesrechtstrijd tot de eerste verkiezingen, waarbij mannen én vrouwen mochten stemmen.
1935-1945 Tweede Wereldoorlog
Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen. Tijdens de bezetting werden meer dan 100.000 Nederlandse Joden door de nazi’s in vernietigingskampen vermoord. Sommige Nederlanders werkten met de Duitsers samen, maar er waren er ook die in verzet kwamen.. Voor Nederlands-Indië begon de oorlog met de Japanse inval op Java in maart 1942. De Japanse bezetters sloten een deel van de Nederlands-Indische bevolking op in mensonterende interneringskampen.
1945-2012 Naoorlogse periode: welvaart en emancipatie
Na de bevrijding in 1945 was er weinig over van het Nederland van vóór de oorlog. Naast de grote persoonlijke verliezen en materiële schade was de economie totaal ontwricht. Oude zekerheden, zoals de kolonie Nederlands-Indië, vielen weg en opnieuw dreigde er een oorlog uit te breken, ditmaal tussen het communistische oosten en kapitalistische Westen. Toch zou Nederland in de naoorlogse periode ongekend snel herstellen.