Beurs, bestaande uit twee harten van plaatzilver, anoniem, ca. 1620 - ca. 1640

Titel(s)

Beurs, bestaande uit twee harten van plaatzilver

Objecttype

• knottepong
• beurs

Objectnummer

BK-1978-387

Opschriften / Merken

• opschrift, langs rand, drijven: ‘Gewenschten Strijd Combat Heureux’ (N.a.v. de schietende putti schriftelijke mededeling Hans Luijten, 2000: Op de titelprent in Otto Vaenius' 'Amorum Emblemata' uit 1608, zijn alle levende wezens met pijlen doorschoten. Zoals blijkt uit het onderschrift is die voorstelling gebaseerd op Seneca, 'Hippolytus' (Phaedra), 334-338 en 348-353a, een koorpassage waar de almacht van Venus en souvereiniteit van Cupido, die de gehele natuur met zijn pijlen treft, wordt bezongen. [Vaenius: ed. Antwerpen 1608, 1 (:)verso]. De betreffende plaats luidt in vertaling: Over deze rijken heerst de nietsontziende jongen, wiens pijlen in de diepste diepten de zee-blauwe Nereiden raken; zij kunnen hun hitte niet verkoelen met de golven van de zee. De vogels ondergaan het liefdesvuur (...) Afrikaanse leeuwen schudden hun manen (...) als Amor ze heeft aangespoord zuchten de wouden met hevig geritsel. De liefde heeft macht over de monsters van de onstuimige zee, over de Lucanische runderen (= olifanten) en hij maakt aanspraak op de hele natuur (...). Ripa omschreef de 'Forza d'Amore. Kracht der Liefde' aldus: 'Cupido met vleugels aen de schouders, met boogh en pijlen in de hand, en de kooker op zijn syde, de slincker hand nae den Hemel verheven hebbende, alwaer eenige vlammen afdaelen met veele gebrooken pijlen, die van alle syde om hem regenen: vertoonende alsoo dat de Liefde soo veele vermagh datse de macht van Jupiter verbreeckt, en de geheele Werreld in brand steeckt.' (Amsterdam 1644, 266b). Vgl. ook de waarden van Venus in Ovidius' 'Metamorphosen', V, 365-372a waar de moeder haar zoon omarmt en aanspoort [in de vertaling van M. d'Hane-Scheltema 1993, 129-30]:'Zij vleit hem: Jij mijn rechterhand, mijn sterkste wapen, Cupido! Pak je boog waarmee jij ieders hart beheerst, richt snel je pijlen op die dodengod: hij is het die de macht kreeg in het derde, laatste deel van 't godenrijk. Als jij de hemelgoden, ja zelfs Jupiter kunt treffen en ook de goden in de zee, Poseidon ook - waarom dan de dodenheerser niet? Het zou mijn macht én die van jou vergroten.')

Omschrijving

Beurs, bestaande uit twee harten van dun plaatzilver waarin gedreven voorstelling van twee elkaar toegewende putti en "Gewenschten Strijd Combat Heureux", verbonden met groene zijde en gouddraad. Model: twee platen zilver, rondom doorboord met gaatjes waardoor met zijden garen groen zijden passement en groene zijden stof aan elkaar verbonden zijn. De platen zijn gevoerd met groene zijde die uitstulpt naar beide zijden. In de punt van een van de platen zijn twee ronde gaten geboord. Versiering: in het midden van het hart een ingekraste cirkel waarbinnen twee gedreven putti. De putto links draagt een pijlenkoker aan een koord schuin over de schouder, terwijl hij met beide handen een gespannen boog met pijl richt op de rechter putto. De rechter putto heeft zijn rechterarm met boog opgeheven en wordt in zijn oksel geraakt door een pijl. Hij heeft ook een pijlenkoker aan een koord schuin over de schouder. Rond de voorstelling een dubbele ingekraste cirkel waarbinnen de tekst 'Gewenschten Strijd Combat Heureux'. Hieromheen een strooimotief van acanthusbladeren omgeven door een hartvormige lijn waar omheen een motief van accanthus. De zilveren platen zijn omgeven door een passement van groene zijden lussen en gouddraad.

Vervaardiger

• zilversmid: anoniem
• wever: anoniem

Plaats vervaardiging

Nederland

Datering

ca. 1620 - ca. 1640

Fysieke kenmerken

Zilver, zijde, gouddraad

Materiaal

• harten: zilver
• beurs: zijde
• passement: gouddraad

Techniek

drijven

Afmetingen

zilver: lengte ca. 6,5 cm (hart) × breedte ca. 7 cm (hart)
geheel: lengte ca. 8,5 cm (inclusief passement) × breedte ca. 9,5 cm (inclusief passement) × diepte ca. 2,8 cm

Credit line

• Schenking van jkvr. C.I. Six, 's-Graveland

Verwerving

schenking 1978

Copyright

Publiek domein

• Van haarnaald tot schoengesp : accessoires in goud en zilver, p. 275, cat.nr. 340
• Accessorize! 250 objects of fashion and desire, p. 147
• Bags and purses, Vanda Foster